Poreklo stanovništva sela Prekopčelica, opština Lebane – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Prekopčelica se nalazi na nižoj diluvijalnoj terasi Puste Reke, na prisojnoj strani blago nagnute kose, koja se sa Kitice ili Zmijinog Kamena (kota 400 m) postepeno spušta na jug u dolinicu koju je izvajala Mrveška Reka u svom gornjem toku.
Tip sela.
Ovo selo je locirano na krajnjoj jugoistočnoj periferiji pustorečke oblasti. Susedna sela su mu jablanička Krivača i Goli Rid i pustorečka: Geglja, Štulac, Saki-Col i Vrbovac. Prekopčelica je selo zbijenog tipa.
Ime sela.
Prema legendi, mesto na kome je selo nastalo nekada je bilo pod gustom hrastovom šumom. U dupljama starih hrastova bilo je mnogo pčela. Kroz ovu šumu išao je put iz Caričinog Grada za Lebane, a od njega se odvajao drugi put u pravcu Mrveša. Put je dakle išao preko mesta punog pčelica, preko pčelica. Kada je ovde nastalo selo, dobilo je ime spajanjem ovih dvaju reči: preko i pčelice i jednu Prekopčelica.
Vode.
Južno od sela teče bezimeni potok, čije je izvorište ispod bučumetske terase. Ovaj potok prima ispod lokaliteta Peraljište, blizu prekopčeličke crkve sa desne strane vodu potoka Rasovača, koji izvire u mahali sela Geglje, Rasovači ispod lokaliteta Tekija. Ovi potoci leti presuše, ali kada padaju plahe kiše i kod naglog topljenja velikih snegova, nabujaju i njihovi talasi imaju razornu snagu.
Osim ovih tekućica, u selu ima bunara za potrebe ljudi i stoke. Veoma prijatnu vodi ima crkveni bunar. Zapadno od crkve je i seoska česma.
Postanak sela i prošlost.
Mita Rakić u svojoj studiji „Iz Nove Srbije“ pominje Prekopčelicu kao veliko srpsko selo, dok ga kod Hana nema, jer nije ni prošao kroz ovo selo. Selo je u vreme oslobođenja od Turaka imalo 15 kuća. Prema popisu stanovnika iz 1879. godine Prekopčelica je imala 29 kuća i 203 stanovnika, od kojih su 35 bili Arbanasi. Da je Prekopčelica bila pod Turcima veliko srpsko selo svedoči crkva, koja je na temeljima stare pravoslavne crkve izgrađena 1873. godine, dakle pre oslobođenja. Posvećena je Sv. Nikoli letnjem. Krov je bio od kamenih ploča svo do 1911. godine, kada je zamenjen novim krovom, kada je i fasada preinačena. Crkva ima lep ozidani zvonik, podignut 1905. godine. Jugozapadno od crkve, unutar crkvene porte, nalaze se spomenici poginulih Prekopčeličana u ratovima 1912-1918. godine, koji je danas u prilično zapuštenom stanju.
U crkvenom dvorištu, ograđenom zidom, pored kapije sa zapadne strane, postoji zgrada u kojoj je bila prva Prekopčelička osnovna škola. I crkvu i staru školsku zgradu treba staviti pod zaštitu države kao spomenike kulture.
Zemlje i šume.
Atar sela Prekopčelice zahvata površinu od 993 hektara. Od ove površine oranice i bašte zauzimaju prostor od 479, vićnjaci 13, vinogradi 10, livade 100, pašnjaci 148, šume 131 dok je neplodno 32 hektara. zemlja je po svom sastavu ilovača. Izdržljiva je i na suvo i na vodu. Plodna je ali je teška za obradu.
Zemljište nosi ove nazive: Krst, Trline, Garvanica, Korija, Selište, Rid, Štatarica, Kruškar, Kitica, Peraljište, Serafski Potok, Jezero, Caričinsko Polje, Mastine, Mali Rid, Sarnik, Staro Selo, Međine i Beli Breg.
Poreklo stanovništva.
Iako je Prekopčelica na savremenom putu, na oko 5 km od Lebana, broj njenog stanovništva je u postepenom padu. Prema popisu iz 1953. godine selo je imalo 949 stanovnika; 1961.-876 a 1971. godine 793.
Sadašnje stanovništvo čineovi rodovi:
Starosedeoci:
-Stamenkovići, Krstići, Filipovići-Bojinci, Kostići (Milutin), Markovići, Stevanovići-Nešinci, Arsići (Petar), Dimitrijevići (Milentije), Stošići (Mičakovi), Tasići, Stamenkovići drugi, Kostići, Popovići, Marinkovići, Stanojevići i Miloševići.
Doseljenici:
-Sokolovići-Piroćanci su doseljeni iz lužničkog sela Strelca.
-Jovanovići-Sandini su iz Strelca.
-Vujadinovići-Baba Dragini su doseljeni iz Gara.
-Stanojevići su doseljeni iz Radosinca – Vlasina.
-Momčilovići su doseljeni iz Crne Trave.
-Stankovići su poreklom iz Šumana.
-Stankovići drugi-Arsići su iz Kamenice.
-Đorđevići-Ilinci su iz Gara.
-Matejići su iz Gara.
-Mladenovići su iz Dobrog Polja.
-Cvetkovići su iz Dobrog Polja.
-Mitrovići su iz Kalne.
-Pešići (Nedeljko) su iz Orana.
-Cvetkovići (Leka) su iz Štulca.
-Zlatanovići su iz Gara.
-Stankovići-Čokoni su iz Kalne.
-Kankaraš (Jovan) je iz Stare Banje.
-Ristići (Stojadin) su iz Buvca.
-Dimitrijevići su iz Slišana.
-Bankovići su iz Kalne.
Zanimanje stanovnika.
Prekopčeličani se bave zemljoradnjom. Seju pšenicu i kukuruz kao glavne useve kod kojih se javlja tržišni višak u znatnom iznosu. Pasulj sade kao podkulturu. Krompir samo za domaće potrebe. Od voća gaje uglavnom šljive od koje peku rakiju.
Gaje dobre krave. Pored buša ima i simentalki. Mleko sire i iznose na lebansku pijacu. Svako domaćinstvo ima u proseku po dve krave. Svinje gaje samo za domaće potrebe a živinu i prasad, ponekad iznose na pijac u Lebane.
-Bave se pečalbarskim zanatima kao zidari, tesari i dr. Omladina se školuje i napušta selo. Retko koji omladinac se odlučuje za zemljoradnju.
U Prekopčelici postoji šestorazredna osnovna škola sa ukupno 104 učenika. Škola je istureno odeljenje osnovne škole u Lebanu.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)