PIŠE: Saradnik portala Poreklo Miloš Timotijević
Sport je nezamisliv bez nadmetanja i borbe za osvajanje trofeja. U moderno doba broj medalja i postignutih rekorda postao je jedini kriterijum uspešnosti svake ekipe i pojedinca. Malim zemljama kao što je bila Jugoslavija (danas još manja Srbija) nikada nije bilo lako da se ravnopravno takmiče sa brojnijim, organizovanijim i bogatijim nacijama, koje su pored ostalog imale stariju i razvijeniju sportsku kulturu. Još teže je bilo učestvovati na međunarodnim takmičenjima ako živite u malom gradu poput Čačka.
Međutim, kada je u pitanju košarka, sve je izgledalo drugačije. Jugoslavija je sedamdesetih godina XX veka bila sportska „velesila”, Čačak u pravom smislu grad košarke, a Čačanin Dragan Kićanović prema svim pokazateljima uspešan košarkaš na planetarnom nivou. I to ne samo po kvantitativnim podacima koje u prvi plan ističe savremena sportska kultura usmerena na slavljenje obaranje rekorda i postizanje izuzetnih rezulata, već i kroz lepotu igre koja je oslikavala jedan drugačiji odnos prema košarci, sportu i životu.
Porodica Kićanović poreklom je iz sela Rajca na Jelici u blizini Čačka (slave Aranđelovdan), odakle se Draganov deda Vuk presilio u Čačak. Dragan Kićanović rodio se 17. avgusta 1953. godine u Ključkoj ulici u Čačku, gde su mu tada živeli roditelji sa kojima se kasnije seli u Dubrovačku ulicu. Uža porodica i šira familija uglavnom je radila na železnici (deda, stric, otac). Otac Milan najpre je bio manevrista, potom magacioner na Železničkoj stanici, a majka Jovanka – Joka trgovac. Dragan je njihov sin jedinac kome je otac Milan dok je imao samo tri godine kući doneo legitimaciju prijatelja i člana KK „Železničar” iz Čačka.
Dragan je učio u Osnovnoj školi „Milica Pavlović”, potom je završio Tehničku školu (građevinski smer) i na kraju Višu ekonomsku školu. Međutim, suštinski, Dragan Kićanović se najviše bavio košarkom, potom i rukovodećim funkcijama u sportskim savezima.
Poput većine dečaka i Dragan Kićanović najpre je želeo da bude fudbaler. Uzor mu je bio Šekularac. U detinjstvu su ga zvali „Laćo”, kasnije „Kićan”, ređe „Kićo”. Vredno je trenirao dve godine u „Borcu” (kod trenera Mikija Stojanovića), posedovao je talenat, ali je prilikom jednog pada slomio ruku i dugo proveo sa gipsom. U to vreme pored fudbala zanimljivi su mu bili i odbojka, rukomet, čak i tenis, pa i šah.
Međutim, kada je napustio fudbal aktivno je počeo da se bavi košarkom u svojoj osnovnoj školi gde mu je prvi trener bio Slobodan Bobo Stefanović, nastavnik engleskog jezika i poznati košarkaš „Borca”. Kićanovića je već tada sa drugovima intenzivno igrao basket, da bi svoj talenat pokazao na takmičenju osnovnih škola u Čačku organizovanom na „Želovom” igralištu, kada je primio i pobednički pehar, prvi trofej u životu.
Tada ga je uočio trener „Železničara” Prevo Vučićević, pozvao u klub i brzo uveo u juniorski tim. Prema zvaničnim podacima u „Železničaru” počinje da igra 1966. godine. Zahvaljujući treneru Prevu Vučićeviću, kao i starijim igračima „Železničara” koji su ga 1968. prijateljski prihvatili u seniorskoj ekipi, Kićanovićev talenat brzo je došao do izražaja.
U to vreme je još uvek igrao i za školske ekipe, tako da je u prvom razredu srednje škole igrao na prvenstvu Srbije za tehničke škole u Kruševcu, kad su zauzeli treće mesto. Kao i svim mladim košarkašima Čačka u to doba, najveći sportski uzor bio mu je Radmilo Mišović koji je bio na vrhuncu karijere. Zbog uspešnih igara u kontinuitetu, Kićanoviću su već 1970. „prorokovali” da će biti „drugi Radmilo”.
Kićanović je 1970. kao član „Železničara” bio i juniorski prvak Srbije 1970. godine. Bio je to prvi trofej koji je „Žele” osvojio u svojoj istoriji. Kasnije su „Želovci” imali puno uspeha u mlađim kategorijama. Istovremeno on je igrao i za seniorski tim „Žela” koji se iste 1970. kvalifikovao za ulazak u Drugu saveznu jugoslovensku ligu.
Već tada Kićanović je bio odličan strelac. Sa lakaoćom je postizao preko 20, potom i 40 poena po utakmici. Za prvi tim „Železničara” igrao je na ukupno pet prvenstava (1968-1972) i postigao oko 1.700 koševa. Najviše poena na jednoj utakmici dao je 1970. protiv ekipe „Crvene zvezde” iz Gnjilana, čak 91 poen. Bila je to Srpska liga, južna grupa.
U sezoni 1971. Kićanović je imao je prosek od 30,5 poena po utakmici, 1971/1972. postigao je ukupno 628 koševa na 19 utakmica, prosečno 33 po meču. Treba imati u vidu da u to vreme nisu postojala „trojke”, koje su po pravilima FIBA uvedene tek u sezoni 1984/1985. godine, kada je Kićanović već prestao da igra košarku.
Ogroman košarkaški kvalitet koji posedovao Dragan Kićanović brzo je uočen, tako da ga je 1971. Mirko Novosel pozvao da igra za kadetsku reprezentaciju Jugoslavije. Sticajem okolnosti Novosel je Kićanoviću potom bio trener i juniorskoj, zatim i seniorskoj reprezentaciji. Ono što je bitno, Novosel je dopustio slobodu i maštovitost u igri mladim igračima kao što su bili Kićanović i Delibašić, što im je pomoglo da se formiraju u odlične košarkaše.
Upravo ta 1971. bila je odlučujuća godina za Kićanovića, jer je najpre sa kadetima Jugoslavije osvojio Evropsko prvenstvo organizovano u Gorici (Italija). Bila je to veoma talentovana generacija kojoj su Čačak i „Žele” te godine dali Dragana Kićanovića i Zorana Biorca, što je bio veliki uspeh za ceo grad. Prvi strelac tima bio je Mirza Delibašić (17,2 poena po meču), drugi Dragan Kićanović (15), peti Zoran Biorac (6,4).
Iste 1971. godine Dragan Kićanović je osvojio i Balkansko prvenstvo za juniore organizovanu u Izmiru (Turska). Trener je opet bio Mirko Novosel. Iste godine, u istom gradu (Izmir, Turska), Kićanović je bio i član seniorske košarkaške reprezentacije Jugoslavije koja je osvojila zlatnu medalju na Mediteranskim igrama.
Tako je Dragan Kićanović 1971. godine osvojio tri zlatne medalje u kadetskoj, juniorskoj i seniorskoj konkurenciji. Takav sportski uspeh u Čačku još nije ponovljen. Ono što je važno, on je tada već kao igrač „Železničara” postao i član seniorske reprezentacije Jugoslavije.
Talenat koji je posedovao potvrđivao je svake sezone na svim takmičenjima. Dragan Kićanović je 1972. kao član juniorske košarkaške reprezentacije Jugoslavije osvojio zlatnu medalju na evropskim prvenstvu organizovanom u Zadru. Prvi strelac tima bio je Mirza Delibašić (16,3 poena po meču), drugi Dragan Kićanović (12,9).
Bila je to njegova četvrta zlatna medalja koju je osvojio kao igrač iz Čačka. Svima je bilo jasno da posle ukupno sedam sezona u „Želu” (dve u juniorima i pet u seniorima), Kićanoviću „prirodno” sleduje prelazak u veći klub.
Tako je Kićanović te iste 1972. godine prešao iz „Železničara” u „Borac”. Zapravo, administrativno posmatrano bila je to samo „pozajmica” za jednu sezonu. „Borac” je spremao tim da osvoji jugoslovenski šampionat, a dolazak Kićanovića pojačao je ambicije. Upravo u to „Kićanovićevoj sezoni” 1972/1973. „Borac” je osvojio četvrto mesto u Prvoj ligi, što je najveći uspeh ovog kluba u celokupnoj istoriji. Te godine svaku utakmicu „Borca” u Čačku pratilo je nekoliko hiljada ljudi, a ponekad je toliko ostajalo i ispred hale. Ceo grad je bio u euforiji. Kićanović je bio prvi strelac „Borca”.
Već na početku karijere svima je bilo jasno da se radi o izuzetnom strelcu, što je povećalo pristisak „velikih” klubova da ga odvedu iz Čačka. Po završetku prvenstva 1972/1973, Kićanović je formalno opet bio samo igrač „Železničara”, a ne „Borca”, što je otvorilo „vrata” za arbitražu Košarkaškog saveza o tome kome zapravo treba da „pripada” tako kvalitetan igrač. U sve se umešao i beogradski „Partizan” koji se spremao da stvori svoju šampionsku ekipu, jer u ranijim sezonama nikada nije osvojio prvenstvo Jugoslavije. Posle velikih polemika i otvorenih protesta iz Čačka (jer su se kršili svi propisi), Kićanović je na kraju ipak prešao u „Partizan”, što mu Čačani tada nisu mogli da oproste. Kao što mu mnogi nisu oprostili ni što je iz „Žela” prešao u „Borac”.
Međutim, Kićanović je već od jeseni 1973. bio u Beogradu gde je počeo da igra za „Partizan”. Kao i većini Čačana prelazak u Beograd nije mu prijao. Nedostatak društva „lečio” je neprekidnim dugotrajnim treninzima, što je samo pojačalo kvalitet koji je posedovao. Ubrzo je postao „ljubimac” publike svoga kluba, odlično se uklopio u novu sredinu.
U klubu su već bili igrači koji su pre njega iz Čačka došli u Beograd (Josip Jole Farčić i Dragan Đukić), tako da je sve na neki način imalo i obrise zavičajnog kluba. Takvu tradiciju neguje i savremeni „Partizan” u kome su Čačani dobro zastuljeni na svim funcijama, od igrača, preko trenera do uprave.
Dragan Kićanović je sa „Partizanom” postigao ogromne uspehe. U periodu od 1973. do 1981. odigrao je ukupno 238 utakmica i dao 6.592 koša, prosečno 27,7 po meču. Osvojio je tri prvenstva Jugoslavije (1976, 1979. i 1981). Naročito je bilo važno osvajanje prve titule 1976. godine. Pored toga osvojio je i Kup Jugoslavije (1981), a na međunarodnom planu dva Kupa Radivoja Koraća (1978, 1979) koji je u to vreme bio evropsko takmičenje. Bio je i tri puta najbolji strelac Prve lige: 1975/76 (775 koševa; 30 po utakmici), 1977/78 (894; 34,4) i 1978/79 (743; 33,8). Kada se posmatraju sve utakmice koje je odigrao u Prvoj jugoslovenskoj ligi (1972-1981), Kićanović je igrao u 193 utakmice i postigao ukupno 5.460 koševa, prosečno 28,3 po utakmici.
Čačani su cenili svog zemljaka i njegov uspeh, ali nisu mogli da oproste odlazak u Beograd i „izdaju” rodnog grada. Navijači „Borca” bili su ubeđeni, kao i „ceo” grad uostalom, da bi sa Kićanovićem sigurno osvojili bar jednu šampionsku titulu. Verovatno su bili u pravu. Zato Kićanovićeva gostovanja sa „Partizanom” u Čačku nisu bila jednostavna.
Kada je decembra 1973. prvi put kao košarkaš „Partizana” igrao protiv „Borca”, publika mu je nekorektno dobacivala. Sve bilo na ivici ozbiljnog incidenta, a milicija sa šlemovima opkolila je teren. „Borac” je na kraju trijumfovao (114:111), što je zadovoljilo domaće navijače. Vremenom, tenzije su smanjene, ali nisu nestale.
Povremeno je ipak igrao za „domaće” klubove. Kada je 1977. u Čačku gostovao moskovski „Spartak” tom prilikom je „Borac” u ovoj prijateljskoj utakmici pojačao Kićanović, koji je u tandemu sa Mišovićem briljirao, a publika je tražila da se vrati u rodni grad. Iste godine „Žele” je pojačan sa Kićanovićem i Dalipagićem igrao utakmicu sa reprezentacijom Rumunije. Sledeće 1978. Kićanović je igrao za „Borac” i na oproštajnoj utakmici Radmila Mišovića. Međutim, Kićanović je ostao u „Partizanu” veoma dugo (1973-1981) i po pravilu odlično igrao protiv „Borca”, što se Čačanima nije dopadalo.
Tako je Kićan u rodnom gradu i pored ogromnih uspeha mogao da bude samo „drugi” košarkaš (prvi je zauvek bio i ostao Radmilo Mišović), a kada bi igrao basket na „Želovom” terenu svi su bili silno motivisani da ga pobede i pokažu da za razliku od „sveta” u zavičaju važi drugačija hijerarhija.
Za to vreme reprezentativna karijera Dragana Kićanovića išla je samo uzlaznom linijom, sa izuzetnim uspesima u svetskim okvirima. Za seniorsku reprezentaciju Jugoslavije na prvenstvu Evrope 1973. u Barseloni (Španija) osvojio jezlatnu medalju. Na ovom takmičenju nije dobio veći prostor za igru, tako je bio tek osmi strelac tima. Bila je to prva zlatna medalja koju je Jugoslavija uopšte osvojila na evropskim prvenstvima. Iste godine osvojio je i zlatnu medalju na Balkanskim igrama organizovanim u Turskoj.
Sledeće 1974. sa reprezentacijom Jugoslavije osvaja srebrnu medalju na prvenstvu sveta u Portoriku, na kome je bio i MVP igrač i najbolji strelac svoje ekipe (19,9 poena po meču). Iste godine osvojio je i zlatnu medalju na Balkanskim igrama organizovanim u Grčkoj.
Potom 1975. sa reprezentacijom Jugoslavije osvaja zlatnu medalju na prvenstvu Evrope organizovano u Beogradu. Kićanović je na ovom takmičenju bio najbolji strelac svoje ekipe (13,7 poena po meču). Iste godine osvojio je i zlatnu medalju na Balkanskim igrama organizovanim u Rumuniji.
Zatim 1976. na Olimpijskim igrama u Montrealu (Kanada) sa reprezentacijom Jugoslavije osvaja srebrnu medalju. Bio je drugi strelac svoga tima (15,8 poena po meču). Iste godine osvojio je i zlatnu medalju na Balkanskim igrama organizovanim u Bugarskoj.
Kićanović je i 1977. na prvenstvu Evrope u Liježu (Belgija) sa reprezentacijom Jugoslavije osvojio zlatnu medalju. Bio je prvi strelac ekipe (20,3 poena po meču), a „odbojka” sa Slavnićem u meču sa SSSR-om je najverovatnije najpoznatiji detalj sa svih utakmica koje je Jugoslavije ikada odigrala.
Potom je 1978. na prvenstvu sveta u Manili (Filipini) sa reprezentacijom Jugoslavije osvojio zlatnu medalju. Bio je drugi strelac svoga tima (18,9 poena po meču).
Posle tri uzastopne medalje na evropskim prvenstvima, Jugoslavija je na takmičenju organizovanom u Italiji 1979. osvojili bronzanu medalju. Kićanović je bio prvi strelac svoje ekipe (19,5 poena po meču).
Zatim je na Olimpijskim igrama u Moskvi 1980. reprezentacija Jugoslavije osvojila zlatnu medalju. Kićanović je bio drugi strelac svoga tima (23,6 poena po meču). Ostala je upamćena njegova povreda u susretu sa Italijom (udarac Dina Menegina) posle koje su ga izneli sa terena, tako da je zlatnu olimpijsku medalju umesto njega primio Zoran Slavnić. Inače ovo je jedina zlatna medalja koju je Jugoslavija osvojila na olimpijadama, što je u Moskvi bilo olakšano zbog neučešća reprezentacije SAD i mnogih drugih zapadnih zemalja koje su bojkotovale takmičenje u komunističkom SSSR-u.
Dragan Kićanović bio je najbolji strelac (18,7 poena po meču) reprezentacije Jugoslavije koja je 1981. na prvenstvu Evrope u Čehoslovačkoj osvojila srebrnu medalju.
Zatim je opet kao najbolji strelac Jugoslavija (21,8 poena po meču) osvojio bronzanu medalju na prvenstvu sveta u Kolumbiji 1982. godine.
Na kraju reprezentativne karijere sa Jugoslavijom zauzeo je sedmo mesto na prvenstvu Evrope organizovanom u Francuskoj 1983. godine. Kićanović je na ovom takmičenju bio treći strelac ekipe (14,8 poena po meču). Prvenstvo je obeležila i velika tuča igrača Italije i Jugoslavije, a jedan od aktera događaja bio je i Kićanović (sukob sa Dinom Meneginom).
Bio je to kraj dominacije „zlatne generacije” jugoslovenske košarke u kojoj je Dragan Kićanović bio jedna od najvećih „zvezda”.
Upravo u ovo vreme Dragan Kićanović je završavao i svoju igračku karijeru u klupskoj košarci. Posle odlaska iz „Partizana” igrao je za Italijanski „Skavolini” (1981-1983), sa kojim je 1983. Osvojio FIBA Saporte kup (Kup kupova). Potom je otišao u pariski „Rasing” (1983-1984), nakon čega se oprašta od aktivnog igranja.
Pored osvojenih trofeja na reprezentativnom i klupskom nivou, dobio je i druga priznanja. Za evropskog „igrača godine” proglašen je dva puta (1981, 1982), za najboljeg sportistu Jugoslavije (1982). U anketi sportskih novinara Srbije 1995. godine, proglašen je za „sportistu veka”. U „Kuću slavnih” košarkaša FIBA uvršten je 2010. godine.
Prema svim pokazateljima Dragan Kićanović imao je impresivnu igračku karijeru. Za prvi seniorski tim reprezentacije Jugoslavije igrao je ukupno 13 godina (1971, 1973-1983). Duže od njega jedino su igrali Ćosić, Daneu, Dalipagić i Radovanović. Bio je ukupno 7 puta najbolji strelac reprezentacije Jugoslavije, bolji od njega bili su samo Radivoj Korać i Dražen Petrović. Odigrao je ukupno 239 utakmica za sve kategorije reprezentacije Jugoslavije i postigao 3.585 poena (više od nje dali su samo Dražen Petrović i Dražen Dalipagić). Samo na 216 utakmica seniorske reprezentacije Jugoslavije od 1973. do 1983. godine Dragan Kićanović je postigao 3.330 poena i bio pobednik u 180 utakmica. Kada se posmatraju i drugi statistički podaci Dragan Kićanović je među prva tri, ili prvih pet košarkaša „svih vremena” kada je u pitanju reprezentacija Jugoslavije.
Niz medalja je izuzetan. Sa Olimpijskih igara ima dve medalje (po jednu zlatnu i srebrnu); sa svetskih prvenstava tri medalje (po jednu zlatnu, srebrnu i bronzanu); sa evropskih prvenstava pet medalja (tri zlatne i po jednu srebrnu i bronzanu); sa Mediteranskih igara ima jednu zlatnu, a sa balkanskih igara četiri zlatne medalje. Pored toga ima zlatne medalje sa šampionata Evrope u kadetskoj i juniorskoj kategoriji, kao i juniorskog prvenstva Balkana.
Ukupno 13 zlatnih, tri srebrne i dve bronzane medalje. Osamnaest odličja za 13 takmičarskih godina (1971-1983). Po svim pokazateljima (reprezentativnim, klupskim i ličnim trofejima) Dragan Kićanović je jedan od najboljih evropskih košarkaša 20. veka.
Pobede su uvek bile važne, ali je način ka koji su postizane bio mnogo značajniji. Dragan Kićanović je bio jedan od košarkaša čija je igra promovisala slobodu, spontanost i kreativnost, što je postao individualni izraz jugoslovenske košarkaške tradicije i još više lokalne čačanske škole koja je dala niz odličnih bekova izrazito preciznog šuta. Nije bilo dovoljno biti samo snažan i uporan, već i inteligentan, spretan i spreman za preuzimanje rizika, čime se nadmudruju jači, iskusniji i organizovaniji protivnici.
Tako je Kićanović postao i deo popularne kulture u doba socijalističke Jugoslavije. Njegovoj prepoznatljivosti naročito je doprinela televizija. Već od početka sedamdesetih posedovanje televizora postao je deo svakodnevice najvećeg broja domaćinstava, naročito u gradovima. Direktni prenosi košarkaških utakmica i veliki uspesi reprezentacije u kojoj je Kićanović bio jedan od najvažnijih igrača uveli su ga u „mitski krug” jugoslovenskih heroja-sportista. Na popularnost je uticalo i nadmetanje u domaćem košarkaškom prvenstvu, a „Partizanov” tandem Kićanović-Dalipagić („Kića-Praja”) postao je simbol ovog kluba koji im je doneo prve titule.
Svi su bili iznenađeni kada je Kićanović 1984. prekinuo aktivno igranje, u 31 godini života. Ipak, to i nije bilo tako čudno, jer je imao 18 godina košarkaškog „staža” (1966-1984). Međutim završetak igračke karijere nije značio oproštaj od košarke. Dragan Kićanović je upravo 1984. postao direktor KK „Partizana” i na toj poziciji ostao čitavu deceniju (1984-1994). Suštinski, on je bio jedan od tvoraca šampionske ekipe koja je imala ogromne uspehe. Naročito generaciae koja 1987. osvojila prvenstvo Jugoslavije u konkurenciji tada evropski moćnih domaćih jugoslovenskih klubova. Sledeće 1988. „Partizan” je na Fajnal foru Kupa šampiona bio treći u Evropi, da bi 1992. osvojli i evropsku titulu sa mladim trenerom Željkom Obradovićem (rođenim Čačaninom), koga je upravo Dragan Kićanović i ubedio da prekine igračku i započne trenersku karijeru. „Partizan” je 1989. osvojio i Kup Radivoja Koraća, tada evropsko takmičenje, a u zemlji Kup Jugoslavije. Upravo u doba „direktorovanja” Dragana Kićanovića stvoren je „kult” KK „Partizana”, čiji su uspesi jedno vreme poistovećivani sa srpskom košarkom.
Pored toga Dragan Kićanović bio je i dve godine (1995-1996) direktor reprezentacije Savezne Republike Jugoslavije (Srbija i Crna Gora), koja je na prvenstvu Evrope u Atini 1995. godine osvojila zlatnu medalju, verovatno emotivno najvažnije odličje srpske košarke, jer je zemlja bila pre toga četiri godine bila pod sportskim sankcijama, izbačena sa svih takmičenja. Bio je i član Predsedništva i Izvršnog odbora Jugoslovenskog košarkaškog saveza, kao i Košarkaškog saveza Srbije.
Dragan Kićanović je imao i istaknutu karijeru izvan užeg polja takmičarskog sporta. Bio je ministar sporta u Vladi Republike Srbije (1991-1992). Biran je dva puta za predsednika Olimpijskog komiteta Savezne republike Jugoslavije (Srbija i Crna Gora) na čijem čelu je proveo čitavu deceniju (1996-2005). Na kraju je bio i generalni konzul Republike Srbije u Trstu (2013-2018).
Pored medalja koje je osvojio na mnogim takmičenjima, uručena su mu i brojna priznanja. Dobio je Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem, Oktobarsku nagradu Beograda, Oktobarsku nagradu Čačka, Majsku nagradu SOFK Srbije (1974), Sedmojulsku nagradu SR Srbije, Zlatnu značku Košarkaškog saveza Srbije (2008), Zlatnu plaketu KK „Železničara” iz Čačka, Specijalnu nagradu Sportskog saveza Srbije. Proglašen je i za počasnog građanina Čačka (2014).
Možda je najveće priznanje koje je dobio bilo preimenovanje „Želovog” terena kod Železničke stanice u Čačku po njegovom imenu (2017). Uostalom, Dragan Kićanović je izabran u „idealnu petorku” KK „Železničar” iz Čačka, pored Miodraga Marjanovića, Milana Pece Petronijevića, Rada Šljivića i Radisava Ćurčića.
Privatno Dragan Kićanović je više od dve decenije veoma povučen čovek. Vlasnik je jednog dela Hotela „Olimp” na Zlatiboru od 2000. godine u kome je 2021. organizovao svadbu sinu Marku.
Komentari (0)