PIŠE: Nikola Vukosavljević ([email protected])
Objavljen je naučni rad koji se bavi genomskom analizom skeletnih ostataka 38 žrtava masakra koji se dogodio pre oko 6200 godina, odnosno oko 4200. godine pre nove ere, na prostoru današnjih Potočana u opštini Đulovac, blizu Daruvara.
U masovnoj grobnici koja je otkrivena još 2007. godine je pronađena ukupno 41 individua, od kojih je uspešna arheogenetska analiza sprovedena na njih 38. Žrtve su bile pripadnici oba pola (20 ženskog i 18 muškog pola) i različitih uzrasta, deca, adolescenti i odrasli. U pitanju su pripadnici lasinjske arheološke kulture, koja se opredeljuje u vreme eneolita ili bakarnog doba i koja je trajala otprilike od 4350. do 3950. godine pre nove ere, na prostoru severne Hrvatske, Slovenije, jugozapadne Mađarske i severa Bosne i Hercegovine, nazvana po eponimnom nalazištu Lasinji. Potočani nisu usamljen slučaj pokolja iz perioda neolita i eneolita, s obzirom da je pronađeno nekoliko sličnih nalazišta u Evropi, kao što je Talhajm (Talheim) u Nemačkoj (neolitski period, kultura linearne keramike, oko 5000. god. p.n.e.) i Košice (Koszyce) u Poljskoj (eneolitski period, oko 3000. god. p.n.e.). Samo 11 od 38 analiziranih individua iz Potočana je bilo u krvnom srodstvu, a autosomalno su većim delom bili potomci neolitskih zemljoradnika iz Anadolije, a manjim delom (oko 9%) zapadnoevropskih lovaca-sakupljača, uz potpuni nedostatak istočnoevropske stepske komponente, koja se najviše vezuje za ekspanziju Indoevropljana.
Žrtve masakra muškog pola su pripadale isključivo Y-DNK haplogrupama tipičnim za balkanski neolit, kao što su G2, I2 i C-V20, bez upliva haplogrupa koje se vezuju za ekspanziju stepskih indoevropskih populacija, kao što su R1a i R1b-M269. Ukupno je kod pobijenih ustanovljeno 6 različitih Y-DNK linija i čak 30 različitih mitohondrijalnih DNK linija, što svedoči o velikoj raznovrsnosti mtDNK linija kod žrtava iz Potočana. Uzroci pokolja nisu jasni, ali se verovatno mogu dovesti u vezu sa borbom za resurse, u ovom slučaju sa pljačkom stoke, jer je stočarstvo imalo dominantnu ulogu u privređivanju pripadnika lasinjske kulture. Sve žrtve su ubijene udarcima u glavu uz pomoć različitih oštrih i tupih predmeta (bakarnih sekira i klinova, toljaga), a pozicija povreda na lobanjama svedoči o tome da su pre ubistva one na neki način bile onesposobljene, odnosno vezane.
Urednik Srpskog DNK projekta Milan Rajevac je uradio bližu analizu snipova koji se javljaju kod pojedinih muških skeleta iz Potočana. Uzorci sa šiframa I10045, I10048, I10049, I10054, I10068 i I10294 pripadaju haplogrupi G2a-CTS342>pre-PF4202, odnosno dele postojeći nivo PF4202, kao što se može videti na tabeli ispod:
I10047 je uzorak slabijeg kvaliteta, ali verovatno pripada grani G2a2a1-PF3148>PF3177>FGC34725/FGC34625 (BY131673+). Slično važi i za I10053, koji najverovatnije pripada grani G2a2a1-PF3148>PF3177>L91>Z42562 (BY156381+). Grana FGC34725 je već pronađena u nekoliko neolitskih uzoraka, između ostalog i u Vinči-Belom Brdu i Gomolavi. Uzorci I10062 i I10072 pripadaju grani I2a1a1-S21825>Y4213>(pre?)Y4192 (xL1287,M838). Ova grana nema direktne veze sa najčešćom podgranom I2 haplogrupe kod Srba, njihovih suseda i slovenskih naroda generalno, I2-Y3120, jer je od nje starija više hiljada godina a osim toga, njen predak se od pretka pomenute I2-Y3120 odvojio pre više od 18 000 godina.
Korišćeni izvori i prilozi:
Mario Novak et al. Genome-wide analysis of nearly all the victims of a 6200 years old massacre – https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0247332
Večernji list, 1. 8. 2020. Razotkriven misterij najstarijeg pokolja na području Hrvatske – https://www.vecernji.hr/vijesti/razotkriven-najstariji-pokolj-na-podrucju-hrvatske-1421139
Budite u toku sa najnovijim informacijama iz oblasti arheogenetike, pratite portal i Forum Poreklo.
Komentari (0)