Poreklo stanovništva sela Brodec, opština Čučer-Sandovo, Severna Makedonija. Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godi ne. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela i vode.
Po veličini i važnosti Brodec je najsporednije naselje Skopske Crne gore. To je tipsko planinsko selo, na visini oko 900 m. U njemu su velike mogućnosti za stočarstvo i šumarstvo, ali su nepovoljni uslovi za zemljoradnju i saobraćaj. Njive oko sela uopšte su slabe rodnosti. Južno od Brodeca u planinskom podnožju su tri velika sela — Kučevište, Pobužje i Ljubanci. Stanovnici se služe vodom sa izvora.
Severno od sela, na izrazito planinskom delu atara, izbijaju jači izvori Virovi i Korito.
Zemlje i šume.
Pojedini krajevi atara nose ove nazive: Potok, Čuka, Crn kamen, Grob, Bilo, Ramno, Komnenovo bačilo, Gorogled, Tromeđa (sela Brodeca, Kučevišta i Pobužja), Pod–raman, Vodenička reka, Dve reki, Bukiče (tamo izbija i izvor), Kita (to je stenovita litica), Rasadište, Vodica, Grebište.
Ranije Brodec imao je prostraniji atar od današnjeg. Pojedine delove atara kasnije su zahvatili stanovnici okolnih većih sela – Pobužja (njima je pripala „cela zapadna strana“), Ljubanca (potes Ikonica i Džon kamen) i Bresta (zahvatili su potese sa šumom).
Tip sela.
U celini Brodec ima zbijen tip. Seoski krajevi nose imena po rodovima. To su: Vlaščani, Laburini i Salamandurovi.
Ukupno selo ima 15 domova.
Prošlost.
Brodec leži „na brodu“, tj. na mestu gde se preko planine Crne gore može preći iz Skopske kotline na jugu u oblast Binačke Morave na severu. Po tome je postalo ime naselja.
U istorijskim izvorima, pod imenom Brodac, naselje se prvi put pominje 1348. g. Tada je njega, kao zaselak pomenutog podplaninskog sela Kučevišta, car Dušan priložio Sv. Arhanđelima kod Prizrena. Stoga se za Brodec i sada ponekad čuje naziv „Gornja maala kučeviška“.
Kasnije Brodec jednom je zapusteo. Predeo oko selišta bio je pun divljine i svuda je izrasla velika šuma. Tu su se naselila tri domaćinstva i ona su selo obnovila. Priča se da je jedno domaćinstvo poticalo od Vlaha (Cincara) i njegov rod danas se zove Vlaščani. Ostala dva domaćinstva došla su iz sela u susednoj oblasti Binačke Morave, koja je na severu.
Do kraja Prvog svetskog rata Brodec je bio relativno napredno selo. Stanovnici su se brzo namnožili i ekonomski napredovali. Najviše se živelo od stočarstva i šumarstva. Na mestima Virovi i Korito leti je imalo oko 20 bačila. Tada su obrađivane i brojne planinske njive.
Godine 1920. Brodec je imao najveći broj kuća — 32. U svakom domaćinstvu imalo je po više članova. Godine 1937. u Brodecu bila je sagrađena moderna osnovna škola za 37 učenika.
Sada je Brodec spao na 15 domaćinstava. Malobrojni stanovnici i tih domaćinstava žele da se isele. Stoga je mogućno da će naselje izumreti. Razlog ovom izumiranju je zabrana da se gaje koze, sprečena prodaja drveta u Skoplju, kao i veliki pritisak na atar Brodeca koji vrše stanovnici nižih većih sela — Pobužja i Ljubanca.
U Brodecu je crkva Sv. Ilije, sagrađena 1897. g. To je prostran hram, što svedoči o ranijem brojnom stanovništvu. Na dan Sv. Ilije je i seoska slava. Kraj crkve je groblje i mesto Sv. Petka. Na tom mestu vide se šančevi koje je iskopala turska vojska pre početka balkanskog rata.
Stanovnici Brodeca krajem 19. i početkom 20. veka povremeno su dolazili u sukob sa stanovnicima pomenutih sela Pobužja i Ljubanca. Usled sukoba, koji se vodio oko planine, oni su ubili 7 muškaraca iz Pobužja. Međutim, stanovnici Ljubanca, usled sukoba druge vrste, ubili su 9 muškaraca Brodeca itd.
Ostaci nekadašnjih naselja nalaženi su u samom selu i na mestu zvanom Bačova njiva u istočnom delu atara. Ti ostaci su zemljani ćupovi, cigle, crepovi i grobovi.
Poreklo rodova.
Stanovnici Brodeca pripadaju ovim doseljeničkim rodovima:
-Vlaščani (2 k, Sv. Jovan „zimni“, potiču od pretka Vlaha ili Cincarina. On je najpre sa stokom leti boravio na planini Crnoj gori. Kasnije je odlučio da se naseli u Brodecu. Ovaj rod ranije je imao veći broj domaćinstava koja su se delila na manje grupe:
-Gižarovci,
-Zajčovci,
-Bostanžiovci.
-Laburini (5 k) i:
-Salamandurovi (4 k), slave Sv. Vrače. Potiču od dva brata doseljenih iz nekog oela y oblasti Binačke Morave. Tamo su jednom imali sukob sa muslimanskim Arbanasima, pa bežeći „Od krvnina“ došli su u Brodec. Ty su se „prikrili vo planina“. U rodu Salamandurovi zna se sledeća genealogija: Dragan (živ, 81 godina) — Aco – Petar — Stefko — Zlatan, dalje poreklo ne pamte.
-Spasovci (4 k, Sv. Nikola „zimni“), potiču od pretka Spase, pravoslavnog Ciganina. Doselio se iz sadašnjeg arbanaškog sela Đerekara y oblasti Binačke Morane. Spasovci najpre su bili kovači i svirači dok su kasnije postali stočari i zemljoradnici. U ovom rodu zna se sledeća genealogija: Lazo (živ, 59 godina) – Bojko — Cvetko – Stefko – Stefan, dalje pretke ne pamte.
Malobrojni stanovnici ovog jedinog planinskog sela Skopske Crne gore teško su mogli sklapati bračne veze sa stanovnicima iz drugih nižih naselja. Zbog toga međusobom uzimali su se i srodnici do dva ili tri „pojasa“. Takve brakove ranije su ovde odobravali i sveštenici. Međutim, to je dovelo do izvesnih promena na potomstvu: postoje primeri fizičke i psihičke degeneracije.
Iseljenici.
Stanovnici Brodeca čine velike napore da pribave skromnija sredstva za život. Pa ipak, uza sav trud, oni ne postižu očekivane rezultate. Stoga su se posle Prvog i Drugog svetskog rata mnogo iseljavali.
Izvan Brodeca danas ima oko 130 domaćinstava. Najbrojniji iseljenici nalaze se u selima Skopskog polja – Belimbegovu i Marinu (oko 80 k), zatim y Madžarima (oko 10 k), Miladinovcu (7—8 k) i Sinđeliću (6 k). Ostali iseljenici su u Skoplju (oko 20 k) i Glogonju kod Pančeva (4 k). Svi iseljenici potiču od današnja četiri seoska roda.
IZVOR: Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)