Poreklo stanovništva sela Brazda, opština Čučer-Sandovo, Severna Makedonija. Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godi ne. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela i vode.
To je najjužnije selo Skopske Crne Gore. Leži u dolini Banjanske reke, kraj sastava Banjanske i Kučeviške reke. Najveći deo sela je po dolinskom dnu, a samo nekolikto kuća ima na dolinskim padinama. Položaj Brazde je pogodan iz ekonomskih razloga. Na dolinskom dnu stanovnici gaje vlažne, a na zemljištu dalje od doline su suve kulture.
Voda za piće dobija se iz bunara i iz tri izvora koji izbijaju u selu. To su: Đerme, Kosovec i Pejkovsko kladenče. Dalje od sela na ataru izbijaju izvori Barica, Vrtačica, Dančov brest i Žabarica.
Zemlje i šume.
Pojedini krajevi atara nose ove nazive: Gradište (435 m), Želkovac, Rudina, Klopotenec, Štitinje, Suva češma, Čar, Pod crkva, Čivlak, Pod čivlak, Železnica, Mala glavičica, Golema glavičica, Porojnica, Bučel, Lug, Kremenjača, Žabarnica, Dančov brest, Barica, Vrtačica, Otruvačka, Rudina, Malo straište, Golemo straište, Jurija, Banjašnica ili Braždanska reka, Vunarčs, Sv. Atanasija, Gola glava, Krst, Krnjevac, Pališevina, Kamenitica, Vrčva, Duboki dol, Mal stenkovac, Golem stenkovac, Orašac, Popovska strana, Šamak, Prvi dol, Pudarnica, Lepenac, Bardovski rid, Vizbegovsko ormanče, Staro džade, Konjski dol, Malo gradište, Kučevica, Banjanski put, Gluška banja, Čučerski most, Mirkovački rid (mal i golem), Markov kamen.
Tip sela.
Brazda je naselje zbijenog tipa, izduženo u pravcu severozapad — jugoistok. Deli se na mahale koje su rodovske grupe kuća. Zovu se: Popovci, Dančevci, Slavkovci, Psjkovci itd. Ukupno ima 94 domaćinstva.
Starine i prošlost.
Kako je izneto Brazda je lokalizovana na sastavu dveju crnogorskih reka y supodini brda Gradište. Takav položaj bio je pogodan i za privrednu delatnost. Stoga mnogi ostaci materijalne kulture govore da je na zemljištu Brazde uvek imalo stanovnika. Takvih ostataka ima na lokalitetima: Gradište, Vidrane, Dančov brest, Bučel i drugim. Ima ostataka čak iz praistorijskog doba.
Gradište je istaknuto stenovito uzvišenje kraj sela sa južne strane. Tu je pomenuto ušće Banjanske i Kučeviške reke. Kao što i ime kaže, a to potvrđuje i narodna tradicija, na temenu Gradišta nekada je postojala važna tvrđava opasana zidom. Bila je jedna od najznačajnijih u široj okolini Skoplja. Iz nje se štitio saobraćaj na starom putu pravca Skoplje — Kačanik – Kosovo. Od tvrđave na površini zemlje sada se vide slabi ostaci – „zidišta i ćeramidi“. Ima i starih grobova.
U neposrednoj blizini sela su rečna korita Banjanske i Kučeviške reke, kao i stari jazovi-brazde. Od daleke starine služe za navodnjavanje, kao i za navraćanje vode radi pokretanja vodenica. Po jednom jazu-brazdi nosi ime selo Brazda.
Lokalitet S.v Atanasija leži severozapadno od Brazde. Nekada je tamo postojala crkva. Kod crkvišta skupljaju se seljaci na dan Sv. Atanasa zimnjeg. — Na mestu Vidrane (kraj sela sa gornje strane) postoji crkvište Sv. Spas. Tamo je groblje sela Brazde.
Čivlak je mesto južno od Brazde na daljini oko 2 km. Do kraja turske vladavine tamo je postojalo sedište poseda Amet-bega Kumbaradžije i njegovog sina Karaman-bega: nalazile su se zgrade za radnike, za bega i za čuvanje zemljoradničkih proizvoda. Na današnjem ataru Brazde čiflik–sahibije imali su oko 200 ha obradive zemlje. Oni su imali zemlju i u drugim selima Skopske kotline – Jurumleru i Pustoj Brezici.
Narodna tradicija navodi da je pre osnivanja pomenutog čiflika tamo postojalo malo slovensko naselje. Od njega su zaostali ostaci crkve Sv. Trojice.
O vremenu kada je osnovano današnje naselje nema istorijskih podataka. Prvi pomen pod današnjim imenom potiče iz druge polovine 15. veka: Ishak–begov unuk Mehmed 1468. ili 1469. g. u sinoru Brazde imao je mulk-čiflik.
Crkva y selu posvećena Sv. Bogorodici odlikuje se solidnom izradom. Građena je u drugoj polovini 19. veka. Za njeno građenje zaslužan je bio zograf po imenu Pove. On se naselio u Brazdi i tu ostao kao samac do kraja života. Njegov grob je u blizini crkve.
O crkvenoj slavi u Brazdi do početka Drugog svetskog rata skupljao se brojni svet iz sedam okolnih sela. U Brazdi postoji i stara seoska slava na dan Sv. Atanasa „zimnjeg“.
I u Brazdi, čim se povede razgovor o prošlosti, seljaci spominju stradanja pred kraj turske vladavine. Sstradali su od Arbanasa, koje ponekad zovu „Turcima“. Naročito oni iz sela Nikištana ovde su često krali ovce i goveda, čak su terali čitave „buljuke“. Arbanasi su ubili i Krstu Čivlačkog kada je sa ovcama boravio u trlu itd.
Po oslobođenju od Turaka seljaci su otkupili čiflik–sahibijsku zemlju.
Poreklo rodova.
Današnji rodovi u Brazdi potiču od doseljenika. Doseljavani su „na vakafsko mesto“. Najvećim delom —više od 50% — potiču iz sadašnjih arbanaških sela u susednom slivu Lepenca. Ta sela su Nikištane, Blace i Palivodenica. Redovno se doseljavao otac sa sinovima ili braća sa ostalim članovima.
Rodovi su:
-Slavkovci (12 k, Sv. Nikola), doseljeni iz pomenutog današnjeg arbanaškog sela Nikištana u Skopskoj kotlini. Leži zapadno od Lepenca, ne mnogo daleko od Brazde. Iz Nikištana iselili su se pre oko 120 godina. Znaju sledeću genealogiju: Bogoja (živ, 60 godina) – Bojko — Nikola – Slavko, koji se doselio. U rodu Slavkovci pamti se zadruga od 25 članova.
-Pejkovci (15 k, Đurđic), i oni su doseljeni iz pomenutog Nikištana. Jedna grana ovog roda u Brazdi zove se:
-Ivkovi. Za Pejkovce navode se i ove pojedinosti. U Nikištanu imali su kuću u sredini sela i sa više ukućana. Ali su na njihovu žensku decu napadali muslimanski Arbanasi. Zato su se iselili pre oko 125 godina. U Brazdi su kupili zemlju od nekog Nezira.
-Pršovi (4 k, Đurđic), kažu da su doseljeni iz današnjeg arbanaškog sela Palivodsnice u Kačaničkoj klisuri.“)
-Jovčevci (6 k, Sv. Petka), doseljeni iz današnjeg arbanaškog sela Blaca u Kačaničkoj klisuri. Jedna manja grana ovog roda u selu zove se Zumberovci.
-Živkovci ili Crskovi (7 k, Sv. Stefan), doseljeni su iz pomenutog Blaca u Kačaničkoj klisuri. Znaju ovu genealogiju: Simon (živ, 70 godina) — Velko — Stefko —— Živko, koji se doselio. U ovom rodu ranije je postojao sveštenik. Po njemu je ostalo topografsko ime Popoa strana: tamo se nalazilo stočarsko trlo.
-Boškovci (2 k, Sv. Stefan) i:
-Dapčevići (3 k, Sv. Stefan), takođe doseljeni iz pomenutog Blaca y Kačaničkoj klisuri.
-Dimovci (3 k) i:
-Janevci (2 k), slave Sv. Nikolu. Potiču od istog pretka čija je starina iz sadašnjeg arbanaškog sela Blaca u Kačaničkoj klisuri. Priča se da su u Blacu bila tri brata: jedan „se poturčil“ i ostao u Blacu; drugi se brat iselio u Ovče polje; dok se treći brat (Jane) iselio u skopsko selo Katlanovo. Iz Katlanova on je sa ukućanima došao u Brazdu.
-Kojićevi (5 k, Sv. Nikola), došli su iz mesta Barica, koje leži jugozapadno od Brazde kraj Lepenca. Dalje poreklo ne znaju.
-Dančevci (12 k, Sv. Petka), njihovi preci najpre su imali kuću na potesu Dančev brest koji se nalazi južno od sela — „vo Poleto brazdansko“. Dalje poreklo ne znaju. U rodu Dančevci pamti se kućna zadruga sa 30 članova.
-Kiradžoski (3 k, Sv. Petka), grana su roda Dančevci. Sa njima i sada imaju zajedničku vodenicu.
-Petkovci (15 k, Sv. Petka),
-Doklevci (3 k, Sv. Nikola) i:
-Kasovci (2 k, Sv. Petka), doseljeni su od nekuda.
Iseljenici.
Iz Brazde ranije su se iselili u skopsko selo Bulačane Pejkovci ili Crnogorčevi (7 k) i Braždanci (4 k). Nešto kasnije, pred kraj turske vladavine, nekoliko porodica iz Brazde otišlo je u Bugarsku.
Iza Drugog svetskog rata u Skoplje je odseljeno 20 domaćinstava iz Brazde. U iseljavanju učestvovali su svi današnji seoski rodovi. Oni koji su odlazili svoj deo imanja prepuštali su braći ili su ga prodavali bližem rodu. Dva roda su sasvim iseljena Čelikovi i Jovčevi. Bili su od nekuda doseljeni. Kućna slava prvog roda bila je Sv. Petka.
IZVOR: Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)