Poreklo prezimena Bastać

Prezime Bastać nalazimo u Crnoj Gori i Hrvatskoj.

U Crnoj Gori, Bastaći su starinački rod iz Crmnice. Ovi Bastaći su izumrli u Crmnici, odnosno neki od njih su se raselili i uzeli druga prezimena. Bratstvo sa ovim prezimenom postojalo je u vreme Ivana Crnojevića, a svakako i ranije. Nakon uspostavljanja osmanske vlasti u Zeti Crnojevića, crmnički Bastaći su većinom primili islam. Mahala Bastaći popisana je u turskim defterima iz 1521. i 1523. godine u Crmnici. Imena popisanih su slovenska što ukazuje da je ovo bratstvo primilo islam u narednom razdoblju.

Jedan od ovih Bastaća, Hakoč (ili Hakija) Bastać, bio je osmanski zapovednik i imao je svoje utvrđenje kraj Polja orahovskog. Ostao je upamćen po razuri Manastira Svetih Mironosica u Dupilu, od čijeg kamena je sagradio utvrđenje. Ovi Bastaći su potisnuti iz Crmnice početkom 18. veka u vreme istrage poturica.

Današnje bratstvo Bastaća u Crnoj Gori nije istog porekla. Početkom 18. veka, jedan bratstvenik Popovića iz Stijene Piperske je zbog nekog ubistva prebegao u Crmnicu i nastanio se u selu Bastaći, tada u plemenu Dupilo. Kako bi zametnuo trag mogućim goniteljima, uzeo je sebi za prezime naziv sela gde je dobegao. Kasnije je njegov potomak Đuro Bastać, opet zbog nekog ubistva, predigao na Dubovo, a zatim u Rijeku Crnojevića. Deo ovih Bastaća kasnije se naselio na Cetinje, a danas ih ima i u Beogradu.

U Dupilu nije ostalo prezime Bastać, jer je potomstvo Đurovog brata uzelo za prezime – Laković (verovatno se Đurov brat zvao Lako). Od ovih Lakovića su Stefanovići u Kotoru i Lakovići na Cetinju (jedan preseljen krajem 19. veka), od kojih je jedan kasnije uzeo prezime Vlahović.

Predanje jednog dela Bastaća se uglavnom podudara sa iznetim, osim što navodi da je predak, Popović sa Stijene Piperske, ubio nekog osmanskog zapovednika u vreme istrage poturica, te je za tu zaslugu dobio od vladike Danila Petrovića pravo da se naseli u Crmnici oslobođenoj od osmanske vlasti. U obe verzije, vreme doseljenja Popovića iz Pipera u Crmnicu je – početak 18. veka.

Samo prezime Bastać potiče od glagola „bastati“ i prideva „bastan“, – priličiti, biti sposoban za nešto, hrabar, odvažan. Ovi jezički oblici postoje uglavnom svuda po Crnoj Gori. U Primorju Crne Gore postoji izraz „bastadur“ što znači – odvažan, sposoban čovek.

Reč dolazi od ranoitalijanskog „bastar“ – biti dovoljan, ovde donet od Mlečana, a dalje poreklo reči je verovatno od grčkog „vastakson“ – nositi, podnositi.

Nije poznato da li hrvatski Bastaći imaju veze s crnogorskim.

S obzirom na utvrđeni rezultat jednog testiranog Popovića sa Stijene Piperske, sa haplogrupom R1b DF27 Z209, trebalo bi očekivati da je ovo genetika koju nose i crmnički i riječki Bastaći.

https://forum.poreklo.rs/index.php?topic=391.6080

Izvori:

„Crmnica“, Jovan Vukmanović

„Stara Crna Gora“, Jovan Erdeljanović

„Prezimena u Crnoj Gori“, Akim i Vukota Miljanić

„Etimološki rečnik srpskog jezika“