OPŠTE NAPOMENE:
Haplogrupa G proistekla je iz makro-haplogrupe F. Karakteristična je za populacije zapadne Azije, pre svega Kavkaza i Anadolije. U Evropi se sporadično javlja u niskim procentima od 2-5%, a najveće prisustvo beleži u regionu Alpa (10-15%) i na Sardiniji (15-30%). U prošlosti se može povezati sa seobama neolitskih zemljoradnika sa područja Plodnog polumeseca u Anadoliju, Evropu i na Kavkaz. Kod Srba je ova haplogrupa, prema različitim istraživanjima, prisutna u procentu od 3-5%.
POREKLO I MIGRACIJE:
Haplogrupa G je nastala pre oko 48000 godina (YFull), odvojivši se od makrohaplogrupe F, najverovatnije negde na prostoru između istočne Turske, severnog Iraka i Sirije, i zapadnog Irana. U prilog ovoj tezi ide i velika raznolikost grana haplogrupe G na tom podneblju. Postojanje „uskog grla“ od više od 20000 godina ukazuje da su nosioci haplogrupe G jedva preživljavali veoma dug period, drugim rečima svi današnji nosioci haplogrupe G potiču od jednog pretka koji je živeo pre oko 26000 godina, iako je sama haplogrupa formirana oko 22000 godina ranije. Prva veća podela na grane se desila pre nekih 26000 godina u vreme Velikog zahlađenja kada se haplogrupa G podelila na dve osnovne grane, G1 i G2.
Haplogrupa G1-M342 i danas je izuzetno retka osim kod naroda Madjara u Kazahstanu (87%), u Iranu i među turkijskim narodima centralne Azije gde ujedno beleži i najveće procente.
Haplogrupa G2a-R15 je nastala pre oko 20000 godina odvojivši se od G2. Dok su se pripadnici haplogrupe G2a sa područja Plodnog polumeseca širili pre svega na sever i zapad noseći sa sobom veštine zemljoradnje, njihovi “rođaci“, pripadnici haplogrupe G2b širili su se prvenstveno na istok i jug, gde i danas ova relativno retka haplogrupa među Jevrejima i Libancima beleži najveću zastupljenost.
SNP MUTACIJE: M201
MAPA RASPROSTRANJENOSTI:
STABLO:
PODGRUPE I ZASTUPLJENOST:
Ukupno gledano, haplogrupa G danas beleži najveće prisustvo kod zapadnokavkaskih naroda: Šapsug Čerkeza 81%, severnih Oseta 75%, Abhaza 55%, Gruzina 31%, Balkaro-Kabardina 30%.
G1-M342
Haplogrupa G1 je generalno mnogo ređa od sestrinske haplogrupe G2. Najzastupljenija je u Iranu, ali ni tamo ne prelazi 10%.
G1a-CTS11562
Najzastupljenija kod naroda Madjar u Kazahstanu, preko 80%. Pored ovog postoji i jevrejski- aškenaski G1a klaster.
G1b-L830
Prisutna u Evropi kroz jevrejski-aškenaski G1b klaster.
G2b-M3115
Najprisutnija među Libancima i Aškenazima u Evropi.
G2a1-Z6552
Varijanta haplogrupe G tipična za kavkaske narode. Najzastupljenija je kod Severnih (63,6%) i Južnih Osetina (43,5%), Gruzina (34,8%), Karačaja (23,2%), Balkara (20,6%) i Abhaza (19,1%). Van područja Kavkaza nije značajnije zastupljena.
G2a2a-PF3147>L91
Ova grana je najprisutnija u Evropi, ali se javlja i u severnoj Africi i u zapadnoj Aziji (Jermeni 0,9%). L91 je bila (uz G2a2b-L30) jedna od najzasupljenijih grana među neolitskim zemljoradnicima, a danas je najveći procenat ove grane zabeležen na Korzici (11,2%), Sardiniji (6%) i u Egiptu (4,1%).
G2a2b1-M406
Najzastupljenija na prostoru istočnog Mediterana. Najveći procenat beleži među Čamamalima (etnička grupa u Dagestanu), oko 18,5%, i među izraelskim Druzima (8,1%). Prisustvo veće od proseka beleži među Grcima zapadne Turske (3,4%), na Siciliji (2,6%), Italiji i Turskoj (2,4%), i na Kritu (1,9%).
U Evropu i na ove prostore je mogla doći u različitim istorijskim periodima kroz razne seobe. Bitno je reći da nije pronađena u više od 100 do sada testiranih skeleta iz perioda neolita koji su pripadali haplogrupi G, i samim tim je malo verovatno da je bila prisutna među evropskim zemljoradnicima koji su u Evropu migrirali sa područja Anadolije.
G2a2a2b>PF3359
Relativno retka grana, najprisutnija kod Jermena, Iranaca, Turaka, Arapa i krimskih Tatara.
G2a2b2a1-L140
Grana iz koje nastaju danas tri najprisutnije varijante haplogrupe G2a u Evropi: CTS342, U1 i L497.
G2a2b2a1a1a-U1
Odvojila se od matične L140>PF3355 pre 12000 godina na području jugozapadne Anadolije. Danas je najprisutnija na Kavkazu (migracije iz neolitske Anadolije na Kavkaz). U Evropi je prisutna kroz dve osnovne grane, L1264 (pronalazi se od Baltika do centralne Azije, izvesno je da se širila sa Indoevropljanima,) kao i Z6744>Z38875 – raštrkana širom Evrope, ponajviše u Holandiji.
Najčešća je kod Adigejaca (40%), Čerkeza (36,5%), Kabardina (29%), Abasina (23,3%), Abhaza (22,8%), a visok procenat beleži i u Palestini (16,7%). Za sada nije pronađena na neolitskim nalazištima, a najverovatniji scenario za dolazak najvećeg broja njenih pripadnika u Evropu su seobe Indoevropljana sa područja Jamne kulture na zapad.
G2a2b2a1b-L497
Skoro pa ekskluzivno evropska grana haplogrupe G2a, prisutna skoro pa isključivo u Evropi, izuzev par anadolskih Turaka koji žive na području nekadašnjeg keltskog plemena Galata koje je živelo na području današnje Turske. Ovo je ujedno i najčešća varijanta haplogrupe G2a prisutna kod Srba, preciznije njen snp prisutan među Srbima L497>L42-YSC33. U Evropi najveće procente beleži u Alpima, gde čini više od 5% Y-DNK haplogrupa stanovništva Švajcarske i zapadne Austrije.
L497 se deli na osnovnu podgranu Z1815 (njena sestrinska Y19647 je prisutna uglavnom u Italiji), koja je doživela svoju mutaciju u neolitu centralne Evrope, koja se dalje grana na njenu najdominantniju granu Z1816 i još dalje na Z726 i L43.
Geografska rasprostranjenost njenih grana:
Z726 – zapadna Evropa.
L43>L42 – švajcarski Alpi (ujedno i najdominantija podgrana L497 na Srpskom DNK projektu).
Z759>Z6031 – Nemačka i Sardinija.
Z1815>Y19938 – Centralna Evropa.
Analizirani uzorak sa područja Tripoljske kulture u jugozapadnoj Ukrajini iz nedavno objavljenog rada je pripadao grani G2a2b2a1a1b1a1a1-L42 (3619-2936 p.n.e.), grani koja je danas najčešća kod Srba. Pripadnici ove grane haplogrupe G2a su najverovatnije asimilovani od strane Indoevropljana iz susedne Jamne kulture, nakon čega su zajedno migrirali na zapad. Vrlo je verovatno da su nosioci ove grane kod današnjih Srba potomci nekog od keltskih plemena koje je obitavalo našim prostorima, no budući testovi i studije će dati bolji odgovor.
G2a2b2a1a1c-CTS342
Iako veoma retka, ova grana je danas najprisutnija u Evropi. Nastala je pre oko 12000 godina na području Plodnog polumeseca, i njeni pripadnici su bili deo prvog talasa zemljoradnika koji su ušli u Evropu. Pronađena u drevnoj DNK kod nekoliko neolitskih uzoraka iz Anadolije i Evrope.
STARA DNK:
Haplogrupa G je pronađena u velikom broju uzoraka stare DNK na prostoru Jugozapadne Azije i Evrope, uglavnom iz perioda neolita i eneolita. Do sada testirani uzorci stare DNK pokazuju da su pripadnici haplogrupe G2a2 činili glavni talas zemljoradnika koji su migrirali iz Anadolije u Evropu početkom osmog milenijuma p.n.e. i obrazovali prve neolitske kulture u Evropi. Ova grana je do sada pronađena među pripadnicima neolitskih kultura: Starčevačke, Vinčanske, Tripoljske, Lenđelske i Kulture linearnotrakaste keramike (LBK); kao i među pripadnicima kasnijih eneolitskih kultura: Tisapolgarske, Badenske, Vučedolske i Kulture zvonastih pehara (Bell Beaker). Čuveni Ledeni čovek Oci, čija mumija stara oko 5300 godina je pronađena u italijanskim Alpima, pripadao je grani G2a2a>L91>L166>FGC5672. Grane G2b2a i G2a1a pronađene su u Iranu, u uzorcima iz perioda neolita, a grana G1a1b u uzorku iz perioda eneolita.
POZNATE LIČNOSTI:
Josif Visarionovič Džugašvili Staljin (1878-1953), prvi Generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Sovjetskog Saveza, i posle Lenjinove smrti neprikosnoveni lider Sovjetskog Saveza. Testiranjem njegovog unuka Aleksandra Burdonskog utvrđeno je da je pripadao grani G2a1a-Z6679, karakterističnoj za područje Kavkaza, što i ne treba previše da čudi jer je bio osetinskog porekla.
Leri Bird (1956), legendarni košarkaš i centar Boston Seltiksa, član Košarkaške Kuće slavnih, pripada haplogrupi G2a2b-L497>Z6748, što je potvrđeno testiranjem Lerijevog rođaka preko Haplogroup G-L497 Y-DNA Project.
Autor: Jovan Bojanić
Komentari (0)