Poreklo stanovništva sela Grkaje (po knjizi Grkaja), opština Leposavić – Kosovskomitrovački okrug. Prema knjizi Petra Ž. Petrovića „Raška“ – izdanje 2010. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Grkaje je sa obe strane Grkajske Reke, pritoke Ibra. Seoski potes opkoljen je brdskim kosama, s granicama koje polaze od Ibra pa se penju na brda Vrabac, Preslo, Provalino Guvno, Rujaču, Raskrsnicu, Volujak, Kukavicu, Kalski Potok, pa putem preko Prisoja, uz Orahovački Potok na njive u Krevetu, dalje putom u pravcu Velikog Šanca, Malog Šanca na Mečkinu Krušku, Pravine do raskrsnice, pa na Gorice, Ajdučki Laz, Lipovac, Vodicu, Kulu, Vrteljku, Modri Breg i dalje u pravcu Čivutana pa Grkajskom Rekom do Ibra.
Tip sela.
Selo je dosta stešnjeno u dolini, s malim proširenjima na mestima na kojima izlaze bočne doline u glavnu. Na tim mestima su podignute kyće i oko njih su glavne njive. Grkaja se deli na zaseoke: najniži kraj sela, u prisoju, naziva se Pušina; kraj Birovo je gotovo u sredini sela; zaselak Živando je u prisoju Šanca na levoj strani rečice Plakaonice; na padini niže kuća su njive, a livade su po lazovima. Zaselak Grebna je u prisoju u gornjoj dolini Grkajske Reke, s kućama na levoj strani reke, neposredno pored rečnog korita.
Vode.
Grkaja je oskudna vodom. Mali izvori udešeni su na ustave. Vode pod planinom su jače, s drvenim žljebovima: Bara, Stara Korita, Studena Voda, Vrelo, Voda pod Ostrom Čukom; najniža planinska voda je česma Iva, a odatle dalje niz reku su ustave. Svi potoci leti presušuju, a u proleće su bujni, nose „krš“ (kamen) i „lom“ (nanos). Nazivi su im: Leskov Potok, Barica, Veliki Potok i Kalska Bara, svi u osoju; Oraovački Potok, Živanski Potok, Starački Potok, Drenov Potok, Vodica i Mrždo su u prisoju. Gotovo sredinom sela teče Grkajska Reka, koja postaje od Dubočke Reke i Plakaonice. Ona prima sve seoske potoke i nikada ne presušuje.
Zemlje i šume.
Njive i livade su u dolinama, po stranama brda i proplancima i novim krčevinama na mestima koja se nazivaju: Stara Kuća, Selački Laz, Staro Selo, Kućište, Bojna Bara, Krstac, Osilje, Baščine, Previn, Grabovac, Grački (Gradački) Do, Bačište u osoju, Mečit, Borikovac, Marina Njiva, Popova Njiva, Kozarica u Plani i Joše u osoju; ispaše su u osoju na mestima Ravna, Bočaje, Srednji Breg, Dugi Breg, Padine, Skakavica, a u prisoju su Boćuna, Živando, Breza, Gorica, Gradac i Mrždo.
Starine, postanak sela iostali podaci.
Na Gradcu bilo je nekakvo utvrđenje, koje je spomenuto oko 1316. godine, a od kojega sada ima samo porušenog kamenja. Na Krstcu bilo je staro naselje, verovatno stara Grkaja. Poslednji starac, koji se rodio u tom starom naselju, odselio se 1879. godine u Toplicu. Današnje groblje je kod starog u sredini sela. Naziv Birovo zabeležen je oko 1316. a Grkaja 1769. godine. U selu je najstariji rod koji slavi sv. Arhanđela. Po predanju taj se rod razgranao od tri brata koji su živeli u velikoj zadruzi. Kada se zadruga umnožila, onda su se braća podelila pre „deset pasova“ (oko 250 godina). Dva brata prime muhamedanstvo, pa se jedan naseli u Vuču Lokvu, drugi u Berberište, a treći ostane u hrišćanstvu i naseli se u Lopužnje na Rogozni, koji se povrati u Grkaju. Godine 1948. Grkaja sa zaseocima imala je 223 stanovnika.
Poreklo stanovništva.
U Srednjoj Mali su:
-Minići, 3 kuće, Ignjatovići, 2 kuće, Kostići, 2 kuće, Aleksići, 2 kuće, Krstić, 1 kuća, slava Av. Arhanđeo, su poreklom Moračani; imaju odeljake u Podkomlju; Grkajci u Piskanji, u kopaoničkom Ibru, su od ovoga roda.
-Gaš, Gvozdenović, 1 kuća, slava Sv. Petka, je doseljen iz Čečeva u Kolašinu na Ibru, dedu doneli roditelji u kolevci.
-Nestorović, 1 kuća, u Pušini, je od Drobnjaka Šiljića u Pridvorici.
U Živandolu su:
-Babići, 2 kuće, slava Sv. Aleksandar Nevski (Lesendra), su Vasojevići, došli na „pojatu“ iz Bara na Rogozni, pošto su se izdelili.
U Grebni su:
-Krstići, 3 kuće, Stevanović, 1 kuća, Rakićević, 1 kuća, su odeljaci Minića u Srednjoj Mali.
U Birovu su:
-Krunići, Stefanovići, 3 kuće, Vuletići, 2 kuće, Milošević, 1 kuća, su od Minića.
-Buđevac, Timotijević, 1 kuća, slava Sv. Arhanđeo, je doseljen iz pešterskog Buđeva, otac ušao odivi u kuću i uzeo njenu slavu.
-Đorđević, 1 kuća, je od Lopaćana u Pridvorici, ušao odivi u kuću.
Iz Grkaje odselili se Kuči:
-Komatovići.
IZVOR: Prema knjizi Petra Ž. Petrovića „Raška“ – izdanje 2010. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)