PIŠE: Saradnik portala Poreklo Miloš Ćetković, pokretač sajta dubnica.rs
Prvi poznati sveštenik u Dubnici, Nikola Mitrović rodio se 1837. godine u Jeginovom Lugu, selu pri ušću Gribaje u Malu Spreču, u svešteničkoj porodici Popovića-Mitrovića.
Seobe
Mitrovići su u dolinu Spreče doselili najvjerovatnije u drugoj polovini XVIII vijeka, u periodu kada se pravoslavno stanovništvo iz južnih dinarskih oblasti – istočne Hercegovine, Crne Gore i jugozapadne Srbije, kretalo prema području tada prilično nenaseljene sjeveroistočne Bosne. Seobe srpskog stanovništva iz dinarskih krajeva bile su veoma intezivne i trajale su sve do kraja prve polovine XIX vijeka. Razlozi seoba bili su najčešće političke ili ekonomske prirode. Teški životni uslovi pod turskom vlašću, ratovi, ustanci i pljačka, tjerali su stanovništvo u potragu za mirnijim i sigurnijm krajevima. Prenaseljenost, odražena u siromaštvu i oskudici obradivog zemljišta, bila je takođe čest motiv za kretanje prema manje naseljenim i pogodnijim područjima.
Šarenci
Milenko Filipović je u beleškama iz 1938. godine naveo da su Mitrovići starinom Šarenci iz Hercegovine. Njihov predak se doselio u Jeginov Lug nakon što je “ubio bega što mu je ubio ovčarskog psa”. Daljim porijeklom Šarenci su iz Cuca iz kojih su se u Hercegovinu iselili zajedno sa još nekim bratstvima negdje u prvoj polovini XVIII vijeka. Sva bratstva iz Cuca koja su doselila u Hercegovinu slave slavu Sveti Lazar četvorodnevni (Lazareva Subota) i tvrde da su zajedničkog porijekla. Po predanju Zimonjića, jednog od doseljenih bratstava, svi su starinom iz Gacka a u Cuce su se samo privremeno nastanili da bi se potom vratili u Hercegovinu. Ovo bratstvo se kao i mnoga druga bratstva iz Hercegovine i Crne Gore razgranalo u veliki broj porodica.
Mira Mitrović, praunuka popa Nikole Mitrovića, zapisala je da su njeni preci iz bratstva Šarenaca, iz Mostara prešli na Romaniju sa čijih su vrleti, predvođeni sveštenikom Konstantinom Zimonjićem, tražili plodnije i pitomije krajeve. Dio ovog plemena naselio je prostore nekadašnjeg metoha manastira Papraće i došao na područja Vlasenice, Donjeg Birča, Rakinog Brda, Osmaka i Borogova. Doseljenici su u novoj postojbini zatekli samo zapuštena srednjovjekovna groblja i ostatke starog pravoslavnog stanovništva koje je uspjelo da preživi prethodne ratove i epidemije kuge.
Sa novim pravoslavnim stanovništvom selili su i njihovi sveštenici koji su vodili brigu o duhovnom stanju doseljenog naroda. Po kazivanju Mire Mitrović, jedan od sveštenika bio je pop Risto Popović-Mitrović, otac kasnijeg dubničkog popa Nikole. Pop Risto se doselio u Jeginov Lug, selo u bogatoj i plodnoj dolini Spreče.
Po zapisanom predanju, predak Mitrovića se nastanio u šumi koju je sam iskrčio ali su ga begovi Hadžići pokmetili da bi ga „podigli sa zemlje“ . Nakon što je, po nagovoru jednog ovčara iz Travnika, od vezira tražio „ferman“ za ostanak na iskrčenoj zemlji, Mitrovići su ostali u Jeginovom Lugu, na svom zemljištu. Pop Risto je kasnije, mukotrpnim radom i trudom, uspio da otkupi dio begovske zemlje i da se tu konačno nastani se sa svojom porodicom.
Za Mitroviće, Milenko Filipović kaže da su „iz ovog roda odavna popovi“ a da je „prvi pop Risto, sin ovoga što se doselio“. I istom periodu kada je pop Risto Mitrović doselio i Jeginov Lug u Osmake je pristigla još jedna popovska porodica iz bratstva Šarenaca sa kojom su Mitrovići bili u rodbinskoj vezi, takođe sa prezimenom Popović. Iz ove porodice je potekao hadži Zaharije Popović koji je obnovio manastir Papraću 1853. godine.
Godine 1837. godine pop Risto je dobio prvog sina Nikolu. U Tuzli je tada bilo Šarenaca koji su se školovali čak i u Beču, pa je pop Risto, družeći se sa njima, odlučio da pošalje sina Nikolu u učiteljsku, a zatim i tadašnju Bogoslovsku školu. Nakon završene bogoslovije i ženidbe sa Stojankom Nikola je rukopoložen, a ubrzo zatim je nasljedio i svešteničke dužnosti svog oca.
O popu Nikoli Mitroviću se ne zna mnogo. Milenko Filipović ga je opisao kao narodnog čovjeka i mjesnog prvaka, težak-bašu koji je prvi započinjao sve seoske radove i “inače u svemu živio kao seljak i nosio seljačko odelo”. O njegovoj ličnosti i životu da se zaključiti djelom i na osnovu sačuvanih sjećanja njegovih potomaka.
Može se pretpostaviti da je pop Nikola, s obzirom da je djelovao u sredini koja je imala velike potrebe za pismenim i školovanim ljudima, radio na duhovnom i prosvetnom obrazovanju svog naroda. Nakon prenošenja episkopske stolice u Tuzlu 1852. godine u Zvorničko-tuzlanskoj eparhiji se intezivno radilo na razvijanju školstva i prosveti stanovništva, otvarale su se prve srpske pravoslavne škole i gradile crkve. Pored toga u Dubnici je za vrijeme njegove službe, 1880. godine, podignut i parohijski dom.
Sa Stojankom je dobio samo jednog sina, Petra, 1863. godine. Pošto nije imao više djece osim njega, usvojio je jednog siromašnog i nervno obolelog mladića Relju, sa nadom da će uspjeti da ga izlječi u Tuzli. Ova činjenica posebno govori o jačini njegove hrišćanske vjere i o ljubavi i dobroti koju je gajio prema svojim bližnjim.
Pop Nikola Mitrović bio je sveštenik u Dubnici sve do do svoje smrti 1901. godine, kada ga je ubio posinak u napadu nervnog rastrojstva. Sahranjen je na groblju Paulin, u blizini dubničke crkve.
Na nadgrobnom spomeniku, ostalo je zapisano: Ovde počiva telo mjesnog sveštenika Nikole Mitrovića rodom iz Luga umro 1901. 23. aprila. spomenik podiže porodica
Duh i tijelo popa Nikole Mitrovića nastavili su da djeluju i nakon njegove smrti kroz život i službu njegovog sina Petra, narodnog tribuna i revolucionara. Pop Petar Mitrović je nasljedio parohiju svog oca gdje je 1912. godine sagradio Crkvu Svetih pravednih Joakima i Ane.
Izvori:
Stradanje srpskih sveštenika u istočnoj Bosni 1912. – 1945. Mira Mitrović, Beograd.
Milenko Filipović „Prilozi etnološkom poznavanju sjeveroistočne Bosne-Zvornička Spreča“ ANUBIH Tom XVI, knjiga 12. Sarajevo
Pomenik Petar Vučetić, Mira Mitrović, Matra dizajn,1999, Beograd
Komentari (0)