Poreklo prezimena, selo Makovište (Kosjerić)

Poreklo stanovništva sela Makovište, opština Kosjerić. Prema studiji Ljubomira Pavlovića “Užička Crna Gora” iz 1925. godine. 

Ovo neobično dugačko selo koje se pruža uz Skrapež s obe strane do njegovog izvora, uvučeno između Malog i Srednjeg Povlena i uzdignuto uz Veliki, ima više od 20 km. u dužinu i 10 u širinu. Istočnim delom prevaljuje preko Ravnih Makovišta, jugu se spušta nisko, skoro samoj školi i crkvi u Siječoj Rijeci.

Makovišta su tipsko plaiinsko naselje: na velikoj visini, s planinskim potocima, zakosima i ispustima, s mnogim stočarskim zgradama i bez ikakvog traga od ziratnih polja. Na sred sela su Ravna Makovišta, suva prostrana karsna površ, puna vrtača i raznih ostenjaka. Na vrhu sela su najlepši zakosi: Rečica, Drepova Kosa, Mali Povlen i Burme. Strane rečnih korita su visoke, omčite i stenovite. Malo lučica je oko njih, a iajviše iiz Renovicu i Pološnicu. Po obodu rečica i svih planinskih viših i nižih kosa puno je vrela. Zemljište je uvek navodnjeno, te su suvati i zakosi bogati pašom i travom. Glavno zanimanje je stanovništvu stočarstvo, a u poslednje doba osvaja i voćarstvo, naročito u onim delovima sela, koja su po obodu Ravnih Makovišta.

Na ovom velikom prostoru selo je došlo na njegovom obodu. Glavni delovi sela su pod Gradinom, južnom kosom Ravnih Makovišta i niz Renovicu i Pološnicu spušteni do pod Jelovu Goru i Dramanovinu, gde su im ove dve planine i bliže i pristupačnije od svih povlenskih zakosa i suvata. I ranije, kao i danas, selo se širi kod pomenute rekavice, nikako se ne penje na planinu ili na Ravna Makovišta. Na planinu se ne smeju peti zbog rđavog saobraćaja, a na Ravna Makovišta zbog bezvodnosti.

Delovi seda su niz Pološnicu: Šepci, Popovljani, Vrakorčenići (Frajkorčevići) i Ristanovići: niz Repovicu: Renova, između njih Drojići,na istočnom obodu R. Makovišta:Delijići, na zapadu nod Lisinama: Ćebići i na severnom obodu Katina Stijena i Crveni Brijeg, ova na Skrapežu i preko njega.

Poreklo stanovništva n osnivanje sela.

Najstarija porodica su Milisavljevići pod Katinom Stijenom, na onom mestu gde Skrapež ponovo izbija iz svojih ponora, rastureni su ispod Katine Stijene i Drinjaka. Nekada je ova porodica bila mnogobrojnija, ali kao stalna hajdučka porodica, na putu za dalja valjevska sela puštala je i svoje i druge porodice i rasturala na sve strane. Na 20— 30 godina ispred Kočine Krajine u ovoj se porodici mnogo istakla ugledom i imovnim stanjem Kata Milisavljević, za koju govore da je mnogo umela pričati, svakome doskočiti i iz svake neprilike izvući se. Ona je raseljavala i naseljavala selo, pa su uglavnom sve porodice, osim Drojića, iz doba njenog života. Milisavljevići su iz Banjana u Crnoj Gori, danas sa pet kuća, dokle su u Katino doba imali više od 20 domova; slave sv. Arhangela Mihaila.

Drojići su Kuči i po pričanju tako su se i u Kučima zvali, ili im se tako zvalo uže bratstvo. Došli su u ovo selo u tri srodne porodice, sve tri još na starom ognjištu podeljene, ali čvrsto vezane jedna za drugu. Rodonačelnik ove porodice zvao se serdar Vukajlo, došao pre Katinog rođenja, u prvoj polovini 18. veka s mnogo naroda i stoke i naselio se pod Gradinom, baš na najlepšem i najplodnijem delu Makovišta, gde su i danas Serdarovići i Vukajlovići, sudnica i škola. Serdar je srodnika Matiju pomerio od sebe duboko niz Pološnicu prema Popovini. a drugog opet na jug ispod starog bogumilskog groblja. Od Matije i njegovih potomaka postali su Matići — Donji Drojići, od Marinka, drugog sinovca: Marinkovići, Gajići, Stevanovići, Milovanovići, Serdarovići, Vukajlovići i Dukići – Gornji Drojići; obojih 64 kuće, slave sv. Nikolu.

Radovana Ristanovića naselila je Kata u Pološnici, duboko ispod Popovine i pod Vardom godečevskom. Ova je porodica poznatija pod imenom rodonačelnika Ristana, koji je star došao u ove krajeve i ovde umro u dubokoj starosti. Za njegovim sinom bila je Katina unuka, kći njenog sina Lazara, koji je hajdukovao po Jadru i tamo se negde i odselio. Ristanov je stariji sin Marjan otišao u dobrovoljce i mnogo se zadržao po Sremu i austrijskim stranama. Još za života očevog vratio se kući, napustio odružje i odao se mirnom životu. Njega su za života zvali Frajkorom, te su mu se i potomci stali zvati Vrakorčevići. Danas je Ristanovića pod Vardom i ispod popovine 26 kuća, slave sv. Đorđa.

Kad je Kata naselila Ristana i za njegovog sina Miluna dala unuku, iz istog kraja od Posavlja dovela je u Popovinu nekakvog Jovana Topalovića, u nameri da bi se on tu zapopio i da bi selu poslužio. Još mnogo pre na tom mestu je bila crkva i pored nje groblje, sve se zvalo Popovina, ali ni crkve, ni koga da živi oko nje, nije bilo. Popovina je mala odavno očišćena i obziraćena površ, na serpentinu, vrlo plodna i bogata vodom. Topalovići su zauzeli Popovinu, a nikad nisu ni setili se da popuju. Ima ih 11 kuća, slave sv. Đurđa.

S Ristanovićima došli su zajedno i Delijići, doseljeni iz sela Delijića u crnogorskim Tepcima. Došla su dva brata: Josif i Ilija i zauzeli stočnu padinu Gradine do Paramuna, i odmah se podelili. Josif je ostao na starom mestu pri izvoru Renovice, a Ilija se pomakao malo niže niz reku. Gornji i Donji Delijići su toliko srodni da se do pre 15 godina nisu uzimali. Ima ih 38 kuća, slave sv. Đurđa.

U Renovicu, prema paramunskom manastiru, naselila je Kata na imanje nekih izumrlih, porodicu današnjih Subašića. Ovu hajdučku porodicu dovela je neka hajdučka četa iz okoline Pljevalja, i kako su neke stare porodice zamirale, Subašići, dva brata hajduka Periša i Luka, smire se i uđu nekim udovicama, dosta bliskog srodstva. Za ove porodice se zna samo toliko da su vrlo stare, da su slavile sv. Nikolu i da su se odselile preko Save. Subašići im nature svoje prezime i slavu uz prikadu njihove nove slave. Subašića ima 25 kuća pod raznim prezimenima, slave sv. Jovana, prekađuju sv. Nikolu.

Pri ulazu u selo sa zapadne strane ispod onih mnogih vardanskih golih serpentinskih čukara naseljeni su Šepci, doseljeni iz crnogorskog Kolašina, iz Kričkova. Došli su kao jaka zadružna stočarska porodica od nekoliko članova i naselili se u ovom najsiromašnijem delu sela. Ova se porodica doselila pred Kočinu Krajinu, mnogo se raseljavala, svuda se mnogo množila, svuda se lako prilagođavala i svakovrsnom poslovanju i načinu života odavala. I ako je seljak izdvaja i smatra nečim drugim od sebe, opet se ona, borbene prirode, svuda ističe na površinu. Džematu je ostalo ime Šepci, a porodice su: Tomići, Markovići, Pavlovići i dr. Ima ih koje oko Pološnice koje na Jasikovoj Njivi, 36 kuća. slave sv. Đurđa.

Uz Kočinu Krajinu došao je u ovo selo hajduk Miloš, rodom iz mačvanskog Prnjavora. Mnogo je hajdukovao po valjevskim i podrinskim selima, ali se nekako najviše vrzmao oko ovog sela, oko neke Katine unuke. I ako su ga i društvo i seljaci ovog sela radije zvali hajduk Zekan, zbog njegovih zelenih očiju, iako nije bio na oči lep, ipak su namorali Katinu unuku, te se udala za njega i ona ga naterala – da prestane hajdukovati i da oca, mater i braću dovede iz Prnjavora i naseli pod Crvenim Brijegom, odmah ispod Katine Stijene, oko Skrapeža i do Taora. Od ovog Miloša i njegove braće postala je najčuvenija i najjača crnogorska porodica Miloševići – Zekanovići, čiji su preci u selu i okrugu zauzimali najuglednija mesta, a čije su se odive udavale za najbolje valjevske i užičke domove. Miloševići su starinom od Gorada u Hercegovini, došli dosta rano u Prnjavor, a naselili se u Makovištima oko 1787. godine, ima ih sada 23 kuće, slave sv. Gavrila.

Velika valjevska nemirna porodica u Leskovicima Ćebići još u doba austrijske okupacije Srbije otisla je neke svoje članove u hajdučiju, gde se neki hajduk Savko doseli tetki u Vukajlovićima, i ostane pored nje. Od njega je do danas izašlo i oko izvora Pološnice namnožilo se 16 kuća, slave sv. Jovana.

U Renovu su se ispod Delijića naselili Osaćani: Vasiljevići i Todorovići, jedna ista porodica iz Osata, došla u doba Karađorđevog Ustanka; ima ih 13 kuća, slave Mratindan. Ispod njih, u isto doba došli su Milunovići iz okoline Priboja; ima ih 4 kuće, slave sv. Jovana, a prekađuju sv. Nikolu.

U Makovištima je 261 dom od 11 porodica.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Užička Crna Gora”. NASELJA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 19) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXXIV), Zemun 1925.