Poreklo stanovništva sela Kotešica, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Položaj sela.
Kotešica je na severnoj strani grada Valjeva i kao i susedni Kozličić na obema obalama reke Rabasa. Selo je u šumskom, brdovitom i vrlo neravnom kraju. Zemljište je krečnjačko i mestimično sa vrtačama. Brda su kosanjice Jautine ispresecane mnogim potocima, te su manje-više usamljene i malo plećaste. Kuće su seoske po uvalama i ravnijim padinama ili su spuštene u same doline reka i potoka. Glavnija uzvišenja u selu su: Vis nad Kojićima, Carić do Bukovice i Rabasa, Divlje Brdo do Rađeva Sela i Pogledala.
Izvora ima dosta. Mnogi od njih grade kratke nepresušne potoke, koji se posle kratkog toka ulivaju ili u Rabas ili Kotešku Reku. Izvori su u padinama, većinom po džematima, gde su kuće, te se narod jedino njima služi. Od tekućih voda su u selu Rabas, koji teče iskrivudano, zadržavajući, više-manje, istočni pravac. U njega ulazi Koteška Reka, koja dolazi sa severne strane sela, plahoovita je i dosta štete čini okolini ali malo kućama, koje su mahom visoko dignute iznad njenog korita. Obe ove reke presušuju, ali ima izvoraca, koji ne presušuju i koji silaze u njih, te tako čine da i ove reke imaju svoje vode i preko leta na virove. Pored Rabasa su najglavniji izvori i od njih su napravljene česme, kojima se služe meštani i putnici, kao što je česma Crkvenac.
Zemlje i šume.
Kotešica je zemljom siromašno selo. Zemlje su oko kuća, po plećima pojedinih brda, a malo po padinama i dolinama potoka i reka. Zemlje su suviše posne, hladne, peskovite i nepodesne za zemljoradnju, dokle za šumarstvo, voćarstvo i vinogradarstvo su neobično podesne.
Šume je u selu dosta. Uopšte može se reći da je Kotešica šumsko selo, selo u kome svaka imućnija porodica, kao i u susednoj Joševi, ima dva puta više šumske zemlje nego ziratne. Šuma je od lisnatog drveta, a upotrebljavaju se za gorivo i za građu, kao što se svake godine i znatna količina seče i prodaje; zajednica još ima u šumi i to porodičnih, a to su ona mesta koja su stranovita, sa slabom šumom, pa su ostavljena za ispuste i ispašu.
Tip sela.
Kotešica je selo razbijenog tipa, podeljena u 4 džemata. Džemati su udaljeni jedan od drugog 500 do 600 metara, a kuće po džematima posve su bliske ili najmanje 20 metara jedna od druge. Džemati nose porodične nazive, takve kakvim se niko u selu danas ne preziva: Nenadovići, Ivanovići, Petkovići i Simići.
U Nenadovićima su:
Ristići, Savkovići, Banovići, Andrići, Mitrovići, Tufegdžići, Živkovići, Rosići, Sokići i Petrovići.
U Petkovićima (Savićima) su:
Janići, Kojići, Lukići, Matići i Gašići.
U Ivanovićima su:
Avramovići, Nikolići, Tomanići, Vesići, Maksići i Tešići.
U Simićima su:
Ješići, Mitrovići-2, Đurići, Maleševići, Cvetići, Ćosići, Davidovići i Pantići.
Džemati su poređani uz Rabas, idući sa istočne strane, od Kozličića.
U ovom selu je jako razvijenn zadružni život. Istina, nema velikih i jakih zadruga, ali gotovo svaka od pomenutih porodica ima po jednu zadrugu od 4-5 oženjenih muških glava.
Podaci o selu.
Kotešica je prema spisku sela valjevske eparhije iz 1735. godine imala 9 domova. Po haračkim tefterima iz 1818. godine imala je 45 domova sa 63 poreskih i 155 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 62 doma i 566 stanovnika.
-1874. godine – 58 domova i 597 stanovnika.
-1884. godine – 64 doma i 679 stanovnika.
-1890. godine – 77 domova i 814 stanovnika.
-1895. godine – 86 domov i 859 stanovnika.
-1900. godine – 87 domova i 900 stanovnika i to više ženskih nego muških.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 10,58 a procentni 1,52%.
Ime selu.
“Kotešica“ je ime koje je zapisano u spisku sela paleškog okruga, koji je sastavila austrijska Administracija 1737. godine. U tom spisku zapisano je ime selu Kuteschiza. Odkuda je ime narod izvodi da je ostalo od Turaka, pošto se drži da su u ovom selu pre današnjih stanovnika živeli pravi Turci.
Starine u selu.
1. Kod izvora Crkvenca, pored reke Rabasa, i danas se raspoznaju neke stare zidine, u narodu poznate pod imenom „Crkvine“. Zna se samo da kad je zidana sadašnja crkva u Brankovini, da su onda povađeni spomenici, ploče i basamci s natpisima i da su uzidani u novu crkvu, a zaostale zidine raznete.
2. Iz Šapca je išao preko sela stari kolski, ali vrlo nespretni put za Valjevo. taj je put iz docnijeg turskog doba, pošto je ranije išao uz Jadar i preko Cera. Ovaj put je ranije napravljen, ali u poslednje doba sasvim napušten.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
Kotešica je vrlo staro selo, a za to nam ne daje samo razloga, što se ona pominje u spisku sela iz 18. stoleća i što ima tragova starih naselja, nego je i starost njenih porodica, koje je danas naseljavaju. Sve su današnje porodice doseljene, ali ne umeju da nam pričaju ko je pre njih ovde bio i šta je bilo sa tim porodicama, da li su zamrle ili se odavde uklonile. Prema pričama, koje su vrlo dobro očuvane u masi narodnoj drži se da je bilo starih naseljenika, da su se zbot turske najezde morali ukloniti, ali se ne zna kuda, da su doseljenicima ostavili pusto i čisto naselje. Otprilike ostavili su onako kao što Prota Mateja veli, da je njegova porodica našla susednu Brankovinu, kad se doselila iz Birčam u Bosni.
-Ivanovići (Avramovići, Nikolići, Tomanići i Vesići), Nenadovići (Ristići i Savkovići*), Petkovići (Jakići, Kojići, Lukići, Matići i Gašići), Simići (Ješići, Mitrovići-2, Đurići i Miloševići): Prvi doseljenici u ovo selo bila su 4 brata: Nenad, Ivan, Sava (zvani Petko) i Sima, doseljeni u drugoj polovini 17. veka iz Banjana u Crnoj Gori zbog ubistva očevog i zavade sa Turcima. Kad su se ova četvorica doselila u selo našli su, priča se, nekakvu tursku čaršiju, nekakvo valjda tursko selo, ispod sadašnje rabaske ćuprije, napušteno, jer su se Turci odselili u gradove: Valjevo, Ub i Soko. Na tom su se mestu i oni nastanili i prvo zakućili, pa se posle deobe, njihovi potomci razilazili na sve strane i tako stvorili današnje selo. Na tadašnjem mestu su Ivanovići a Nenadovići odišli dalje niz Rabas, dokle su se Petkovići povukli uz Kotešku reku, a Simići uz Rabas bliže selu istog imena. Familije nastale od ove braće su pomenute, ima ih 59 kuća i svi slave Jovanjdan.
*Iz ove porodiceje onaj bistri i čestiti starac Sava Savković, kum Prote Mateje, koji je Proti dao lepe savete u pogledu ondašnjih političkih prilika u zemlji.
Ova velika porodica ne samo da je imala ovog bistrog starca Savu Savkovića, nego je dala i još ove znamenite ljude, koje je Prota Mateja pomenuo u svojim Memoarima: Damnjana Kotešanca, koji je kao hajduk, iz porodice Nenadovića, slavno poginuo na Čokešini 1804. godine; Damnjana Milenkovića, koji je poslat pred ustanak u političku misiju u Crno Goru i Kotor ruskom predstavniku Iveliću; Marka Karu, koji je kao dobrovoljac pao u šancu na Kličevcu 1788. godine, Lazu buljubašu, koji je svoje seljake odveo i stavio pod komandu Jakova Nenadovića u borbi na Svileuvi; Nikolu Živkovića, koji je pao po povratku sa Zasavice s konja u Dumaču blizi Šapca i dr.
-Banovići, Andrići, Mitrovići-1, Tufegdžići, Đivkeljići, Rosići, Sokići i Petrovići: U Nenadoviće (džemat) doselili su se u početku 18. veka Banovići iz Osata, u Bosni. Njihovi potomcu se pobrojani, ima ih 16 luća i slave Lazarevdan. Stari Ban je bio majstor, zidao je kuće po okolini, pa je posle preveo svoju braću i porodicu.
-Maksići i Tešići su iz Obajgore – okrug užički, došli posle Drugog ustanka kao majstori, njih je 3 kuće i slave Đurđevdan.
-Cvetići: Na iskraju sela, do sela Rabasa, naselili su se od Trebinja u Hercegovini današnji Cvetići, kojih ima pod raznim prezimenima 12 kuća i slave Stevanjdan. Stari predak doselio se kao sluga u ovo selo, a pre toga je bio u službi Turaka u Valjevu, pa ga je odatle seoski spahija u prvoj polovini 18. veka naselio u ovom selu. Starog Cvetića, priča se, zvali su Ćurta, od prezimena Ćurtovića, kojih ima danas u Slivnici u Zupcima.
U selu je 90 domova od 4 porodice.
Zanimanje stanovništva.
Kotešani se zanimaju svima privrednim radnjama,kojima i ostali seljani ove oblasti. Zemljoradnja je jako razvijena i kako su njihove zemlje prilično slabe i daju nedovoljnu količinu za ishranu, to su gotovo svi važniji Kotešani sopstvenici mnogih zemalja u ataru opštine Valjeva, gde čak imaju i svoje kuće. Osim toga spuštaju se Valjevu, Grabovici i po okolini, pa uzimaju zemlje u zakup i na njima zasejavaju kukuruz i drugo žito i na taj načn dobijaju što im treba za ishranu i za prodaju. Stoke, naročito sitnije, pojedinci drže dosta, a osobitu pažnju poklonili su sejanju voćnjaka i vinograda, kao i šume. Kotešani su za priču vredni ljudi, te su otuda izašli na glas kao dosta bogati ljudi. Istina, nisu veliki bogataši, ali prosečno uzevši, imućni su, neprezaduženi i štedljivi ljudi. Zanate, seljaku potrebne, rado uče i dosta ih zna po jedan ili dva zanata, ali se ni radi zanata, ni radi nadnice, ne sele iz svog sela.
Pojedinosti o selu.
Kotešica čini sama Kotešku opštinu u Srezu valjevskom. Sudnica je u sredini sela, crkva u Brankovini a škole nemaju. Groblje je po krajevima.
Selo nema zajedniče preslave.
Cigani-Romi u Kotešici (Koteški Cigani).
Na Divljem Brdu, na južnoj strani sela, iznad Rađevog Sela, u blizini sudnice opštine grabovičke, nalazi se 10 ciganskih kuća. Onu su vere pravoslavne, zanimaju se zenljoradnjom, kovačkim zanatom a po malo i sviračinom. Kuće su im manjeg obima od seoskih kuća, a grade ih isti majstori, koji to čine i seljacima; svoje vlastite zemlje malo imaju, te s toga rade drugome za nadnicu, a ređe uzimaju zemlje pod zakup. Stoke nikakve ne drže, a svaki ima po malo i svoga voća.
IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Komentari (0)