Poreklo prezimena, selo Jakalj (Bajina Bašta)

Poreklo stanovništva sela Jakalj, opština Bajina Bašta. Stanje iz 1930. godine. Prema studiji Ljube Pavlovića “Sokolska nahija”. 

Selo je blagog nagiba i nagnuto na zapad Rogačici. S istočne strane do Jelovika je Crn Vrh produžen u Krive Strane, a do Godečeva je visoka Varda, koja se strmo spušta Rogačici. Između Varde i Crnog Vrha je mala presedao, preko koje je sproveden put, te se njime iz drinskih sela spušta u crnogorska i moravska sela. Nasred sela nalazi se kao samonikao jedan omanji vis, na vrhu koga je u ranija vremena bila seoska crkva, pa uništena, a na njenim temeljima danas je seoska kapela. Oko ovog visa su i ranije i sada glavna seoska naselja.

Od zapada je Rogačica do ušća Jakljače, od juga Mala Kosa od Kaluše, od istoka Crni Vrh i Varda, od severa Kruščica.

U Jaklju su reke i potoci: Vardanski Potok, Jakljača (Jakljačica i Jakljanska Rijeka), Vučak. Izvori su: Vrelo, česma, Točak i Mačkovac.

Brda se zovu: Markovića Brdo (na kome je crkva), Vučak, Mačkovac, Rajkovac, Uzunovac, Božinac, Visoka Glavica, Komuša i Divič.

Njive se zovu: Pustopolje, Markovina, Luke, Vučak, Mačkovac, Jazbine, Divič, Barice, Trska, Trsta i Božinac.

Kad se s Kičera i ispred Kapele pogleda na selo, ono daje sliku brdskog naselja. Mahale su: Markovići, Milićevići, Martići i Markovići II. Već uveliko seljaci izlaze u Jelovu Goru i po njoj naseljavaju, naročito od poslednjih godina 19. veka kada je po vrhu sela preko Jelove Gore sproveden dobar put za Užice. Stara groblja oko crkve i na Vardi, stara crkvina, stare putine, stare iskopine do Kruščice ukazuju na stara naselja. Bogati i ugledni trgovac iz Kosjerića, Ranisav Maksimović, rodom od Milićevića, pričaše, da su i po ovom selu, sve do 1788. god., bila muslimanska naselja oko Kičera u zajednici s našim lravoslavnim, i da su se ona kada i kostojevačka iselila u Bosnu, a naša pravoslavna da su se izgubila na nepoznati način. Po Ranisavljevim pričanjima Jakalj posle ovih starih rodova čine ova tri roda: Markovići na Kičeru, Milićevići i Martići.

Markovići su došli iz Pive u Semegnjevo, tu su dugo ostali i pre 200 godina došli ovde do starih muslimana i njihovih suseda. Muslimana nije bilo mnogo, pa su se lako mogli slagati. Oni su se ranije mnogo množili i iseljavali; njihove su mahale zauzele i muslimanska i stara pravoslavna naselja i počele se spuštati sredini sela ka Jeloviku. Ima ih pod ovim prezimenima: Markovići, Milanovići, Maksimovići, Katići, Kovačevići (52 k.; Sv. Jovan).

Milićevići pod Vardom su iz Pive i iz istog sela, odakle su i Marko- vići; došli su zajedno u Semegnjevo, kao poznatu pivljansku etapnu stanicu, i odatle s Markovićima došli u ovo selo i naselili se na Vardi. Oni su se selili i seljakali iz mesta u mesto, a svde su pod Vardom Milićevići, do Jelovika Đorđevići, u Martićima Nikolići (70 k.; Sv. Jovan).

Markovićina Vardi prema Kruščici stari su rod. Posle Milićevića su u Jakalj došla dva rođena brata, Novak i Đukan, iz Riđana kod Nikšića i naselili se na Vardi prema godečevskoj Kruščici. Ovde su dugo bili pa se i podele, te Đukan s decom pređe preko Varde u Kruščicu i tamo zasnuje veliku porodicu Đukanovića (iz koje je savetnik g. Đukanović), a u Jaklju na Vardi ostane Novak, koji je odmah posle deobe umro i iza sebe ostavio jedinca sina Marka. Novakovi i Đukanovi potomci i daaas su u rodbinskim vezama, i danas imaju izupletana imanja po Vardi, da se iz toga jasno raspoznaje njihova veza i srodnost. Novakovi potomci nazvati su Markovići na Vardi (17 k.; Sv. Nikola).

Iza Novaka i Đukana došli su iz sela Koritnika kod Višegrada Stjepan i njegova žena Marta, preci današnjih Martića. Stjepan je poreklom od Nikšića, odakle je pošao uz Novaka i kad je Novak otišao iza Kičera na Vardu, Stjepan se podigao pod Krive Strane. Stjepan je rano poginuo i ostavio udovu Martu s puno sitne dece, koja ih je sve vrlo razborito izvela na put, pa jednog opremila i odselila u Cikote, u Jadar. I Stjepan je još u Bosni bio dobar kačar i drvodelja, pa mu je i Marta sve sinove obučila u zanatima i počela ih slati po majstoriji po valjevskim i beogradskim selima. Njeni sinovi pravili su kace, zidali, strugali trenice, kovali i terzijali, te se ovo kod njih očuvalo i održalo do danas. Martići su od starina na malim imanjima i svoje su potrebe podmirivali zanatima i zbog zanata razilazili su se na razne strane, pa i ostajali (28 k.; Sv. Jovan).

Mlađi doseljenici iz doba naših ustanaka su:

Rankovići među Đorđevićima, zastali među njima, a došao im predak kao sluga iz Jablanice (užičke) (5 k.; Sv. Đurđe).

Tomići su iz Đurića u Osatu (8 k.; Sv. Đurđe).

Simići su od Sime Moljka iz Kremana, sluge nekog od Katića (5 k.; Sv. Đurđe).

Vukašinovića kuća u Milanovićima je iz Draksina (Sv. Jovan).

Obradovića (Bajića) kuća uNovakovićima je od Rače (Sv. Nikola).

U Jaklju ima 9 rodova sa 187 domova.

IZVOR: Ljuba Pavlović, Sokolska nahija (str. 411-413)