Na današnji dan: Rođen reditelj Živko Nikolić

20. novembra 1941. – Rođen Živko Nikolić, jedan od najboljih srpskih reditelja i scenarista. Njegovi filmovi “Jovana Lukina”, “U ime naroda”, “Čudo neviđeno”, “Lepota poroka”, “Smrt gospodina Goluže”, “Iskušavanje đavola” spadaju u antologiju srpske i crnogorske kinematografije.

Živko Nikolić rođen je u Ozrinićima kod Nikšića. Prenosimo šta je o Nikolićevom životu i radu napisao Dragan Vučić:

Režiju je završio u Beogradu, a svoj zvanični radni vijek je proveo na RTV Titograd. Oženio se glumicom Vesnom Pećanac, koja se proslavila u njegovim filmovima tumačeći najčešće likove patrijarhalno odgojene, zatucane i pomalo priglupe crnogorske žene.

Iako najmanja, SR Crna Gora je javni život poslednje Jugoslavije napunila brojnim ličnostima. Pozitivnim ili negativnim, vrijeme će pokazati ili već jeste, ali nedvojbeno originalnim. U Živkovom slučaju vrijeme je donijelo svoj sud, a originalnost njegovog rada ga je učinilo legendom. U svom, čak i za produktivne reditelje, brojnom stvaralačkom opusu, pretežno se bavio svojim zavičajem i svojim zemljacima. Na pomalo zatvorenom i krutom crnogorskom mentalitetu i tradiciji, Živko Nikolić je gradio likove za svoje filmove i smještao ih u predivnu prirodu ove zemlje, u njene najruralnije i najnetaknutije dijelove.

Debitovao je doumentarcem “Sebi za života” iz 1968. godine. Ubrzo nakon toga snima Ždrijelo, takođe dokumentarac, za koji dobija tada značajne nagrade. Dokumentarcem Graditelj (1980) govori o izgradnji hiroelektrane u crnogorskom kršu, na mjestu gdje nema vode, pridobivši time zlatnu medalju Festivala u Beogradu, zbog činjenice da je bio jedan od rijetkih koje progovorio o povremenim apsurdima socijalističkog samoupravljanja i pažnju političkih krugova, zbog činjenice da se podsmijavao radnom narodu i socijalističkom samoupravljanju. Inače, cijeli njegov rad obilježiće ovakav pristup.

Apsurdne situacije smješta u crnogorske zabiti i ostavljajući crnogorski mentalitet da se bori sa njima. Iako patrijarhalno odgojeni, ljudi iz njegovih filmova pate od nemorala, niskih strasti, pohlepe i zavisti. U Jovani Lukinoj (1979) on obrađuje temu mlade žene, pokorno vaspitane da sluša muža, koja se našla velikom iskušenju.Već afirmisani Nikolić snima i kultni film, Smrt gospodina Goluže (1982), po scenariju Branimira Šćepanovića. Ljudska pokvarenost, cinizam i lažno laskanje nalaze plodno tlo u samotnom životu naivnog čovjeka kojeg tumači Ljubiša Samardžić. Ljudskom glupošću, zlobom i prikriveni strastima baviće se u svakom svom filmu. Ipak, popularan među narodom, komercijalan-rekla bi urbana raja, a ja bih, za ovu priliku, rekao kultan, postaće nakon Čuda neviđenog (1984) i briljantnog Bate Stojkovića u ulozi investitora koji nastoji da iscrpi jezero gradnjom tunela, ne bi li na njegovom mjestu uzgajao pamuk.

Naravno, sve se dešava u neimenovanom selu na jezeru, čiju je svakodnevnicu poremetila iznenadna gradnja nečeg nesvakidašnjeg i njima stranog. Tema promašene građevinske investicije je morala biti nezaobilazna u njegovim filmovima, jer je Crna Gora obilovala istim u vrijeme SFRJ, a sve u cilju ravnomjernog razvoja svih naših naroda i narodnosti. Pošto je bič samoupravnog socijalizma osjetio poslije dokumentarca Graditelj, reditelj je lopticu investitora prebacio sa države na Danila Stojkovića čije rečenice iz pomenutog filma ljudi i danas citiraju.

Temu doseljavanja ljudi sa sela u grad, tačnije u turističko mjesto i njihovo nevješto uklapanje u život pun prljavštine, prevare i nemorala, kao i slijepog povjerenja prema rodbini, prikazao je u, takođe kultnoj, Ljepoti poroka iz 1986. godine sa Mimom Karadžićem u rijetko normalnoj ulozi. Scena u kojoj Mima ubija ženu maljem preko pogače, zbog preljube, je izazvala je buru negodovanja političkih krugova u bivšoj zemlji, zbog ”iskvarenog i izopačenog prikazivanja Crnogoraca”.

Živko Nikolić je, prema riječima njegovih savremenika, bio jako moralna i poštena osoba, pa je i pored ovakvih reakcija ostao uzdignutog čela i nastavio po svom. Tjerajući inat ili samo pričajući o Crnoj Gori iz svog ugla, on snima svoj najbolji film, Iskušavanje đavola (1989) gdje, kroz svađu dvije komšijske porodice, objedinjuje sve negativne i pozitivne strane crnogorskog mentaliteta i tradicije. Režirao je i nekoliko TV serijala, od kojih se ističu Oriđinali i Đekna. Radnja je ovdje mnogo ležernija nego u filmu i iako se dešava u istom ambijentu sa ljudima istog profila kao i na filmovima, akcenat je bačen na jednu jako dobru stranu crnogorskog karaktera, a to je neiscrpan i specifičan smisao za humor. Upravo zbog toga ove serije su za kratko vrijeme osvojile publiku.

Veliki kvalitet njegovog stvaralaštva jeste i visokoestetizovana likovnost njegovih filmova. Sve najbolje što priroda Crne Gore može da ponudi posmatraču, našlo se u njegovim filmovima. Šume na Durmitoru, krš, krajolici Skadarskog jezera…Pored toga, akteri njegovih filmova su uvijek obični ljudi, sa svojim tamnim stranama, strahovima i porivima. O tome i sam reditelj, jednom prilikom, govorio: Vjerujem da su te tamne slike malih ljudi bliže istini o čovjeku. Mali čovjek nudi neposredniju sudbinu. Ako uopšte ima velikih ljudi… Veliki ljudi su kao fikcija. Oni su izmišljeni i pojavljuju se kao potreba “malih“.

Živko Nikolić se upokojio u Beogradu, 17. Avgusta 2001.

IZVOR: filmoseum.wordpress.com