Poreklo prezimena, selo Počitelj (Gospić, Lika)

Poreklo stanovništva sela Počitelj, stanje iz 1712. godine 

Počitelj leži ispod same planine Velebit. Sa njegove severozapadne strane nazire se Lički Čitluk, sa severne Ribnik, a sa istočne ga dodiruje Medak. Prostire se na ličkoj visoravni, čija nadmorska visina iznosi oko 575 metara.

Kroz Počitelj protiče reka Lika, odakle vijuga na sever prema zaseoku Ivančevića i nastavlja tok do Njegovanske Varoši. Odatle nastavlja tok prema Ribniku. Ispod samog Velebita, nedaleko od zaseoka Vuksanove Varoši, izvire Počiteljica. Ona teče na severoistok između Počitelja i Čitluka i nedaleko od Novog Sela uliva se u Liku. Nedaleko od izvora Suvaje, desnog kraka Počiteljice, Vitasi si imali vodenicu. Bila je to nekad prava fabrika brašna, sa dva velika kamena.

Otprilike 200 metara nizvodno od te vodenice, sveštenička loza Došenovića (kasnije Došeni) imala je svoju vodenicu. U nju su dolazili seljaci iz celog Počitelja da melju raž i pšenicu, takođe i kukuruz od čijeg su brašna spremali nadaleko poznatu ličku palentu. Ova vodenica je prestala da radi mnogo ranije od prethodne, jer su njenog vlasnika, počiteljskog sveštenika Milojka Došena, zaklale hrvatske ustaše i njegovo telo bacile u jamu Jadovno na Velebitu, u kojoj leže kosti više desetina hiljada nedužnog srpskog naroda Like i drugih mesta. Sveštenik Milojko Došen bio je u srodstvu sa Nikolom Teslom. Dolazeći u Počitelj Nikola bi posetio Milojka. Ćaskajući o raznim stvarima svakidašnjice prošetali bi se i do vodenice. Milojko je u razgovoru upitao Nikolu kako bi njegova vodenica mogla da melje preko cele godine, a ne samo tokom proletnjih i jesenjih meseci kada pada obilna kiša. Nikola mu je bez razmišljanja odgovorio: E, moj Milojko, ako bi ti ovde napravio bent (branu), ovde bi se voda sakupljala i mogla kanalom odvoditi na lopatice koje bi okretale kamen i eto ti meljave cele godine. Taj bent, međutim, nikad nije napravljen.

Seoske kuće podignute ispod Velebita čine Gornji, a locirane preko reke Like Donji Počitelj. Zaseoci nose imena plemena, kao što su Bobići, Ivančevići, Drljići, Njegovani, Pavlice, Potkonjaci, Preradi, Vitasi, Vuksani i Uzelci.

Počitelj su, prema pisanju Karla Pača, naseljavali Japodi, a posle njih Rimljani. U svojoj knjizi „Lika u rimsko doba“, Pač misli da je rimsko-ilirsko naselje Ausankalio bilo locirano negde između Metka i Počitelja. Prostor na kome sad leži Počitelj pripadao je u srednjem veku plemenu Mogorovića, a prema jednoj ispravi od 29. januara 1263. godine zna se da je vlasnik Počitelja bio knez Petar Tolimirović. Nešto posle 1370. godine u posed grada Počitelja došli su Gušići i ostao sve do 1527. godine i turskog osvajanja Like. Počitelj je naveden u popisu zatečenih utvrđenja koja su 1577. godine zaposeli Turci.

Pouzdano se zna da su Turci podvelebitski deo Like počeli da naseljavaju 1550. godine. Tada su prvi put došli Srbi u Počitelj. Turci su tad u Počitelj i okolna sela naselili dinarske stočare „Vlahe“ i muslimane iz Bosne, pri čemu je Srbima dodeljivano drugorazredno zemljište.

Usled zaoštravanja turskog zuluma i nedostatka volje da se bore protiv svoje braće po veri, 3. aprila 1609. iz Ribnika i Počitelja prebegle su na austrijsku krajišku stranu 33 srpske porodice, a mesec dana kasnije još toliko, sa ukupno 550 čeljadi. Da se podstimo, u Ribniku su tada pored muslimana živeli isključivo Srbi.

Između 1683. i 1689. godine u Lici i severnoj Dalmaciji su planuli ustanci, sračunati na proterivanje Turaka iz Like, što se i dogodilo 1689. godine, posle čega se izbegli Srbi vraćaju u Počitelj i njegovu okolinu. Ustanovljeno je da je jedna struja današnjih Počiteljana došla sa krajiškog područja oko Otočca i Brinja. To su, bez sumnje, bili potomci Srba koji su bili primorani da beže 1609. i 1638. godine. Druga struja je došla iz okoline Knina, Obrovca i Bukovice, pretežno iz predela u koje je narod izbegao za vreme borbi za oslobođenje Like od Turaka.

U prvoj struji Počitelj su naselili:

Bobići

Božići

Čuturile

Ivančevići

Rogići

Srdići

Trkulje

Uzelci

Vuksani.

U drugoj su bili:

Čatići

Došeni

Kaljaševići

Laskovići

Lubenovići

Ljubojevići

Miškovići

Njegovani

Pavlice

Radoševići

Vitasi (slave Sv. Jovana). Više o Vitasima pročitajte OVDE.

To su bile porodice koje su do 1995. godine sačinjavale osnovu počiteljskog stanovništva.

Prema popisima obavljenim 1696., 1700. i 1712. godine Počitelj je imao 40 kuća i 504 stanovnika. U popisu iz 1712. Vitasovići su označeni kao Vitasi, a Došenovići kao Došeni.

Došenovići su bili dominantna sveštenička loza, a u krajiškom popisu 1712. Godine javljaju se dve porodice Došenovića: Georg i Radovan. Iz ove porodice je pesnik Jovan Došenović (1781-1813), koji je izučio visoke škole u Zadru i Padovi, gde je doktorirao iz filozofije i slobodnih umetnosti. Iza sebe je ostavio zapažena književna dela, a među pesmama napisao je i „Odu Počitelju“.

IZVOR: Dušan Uzelac, knjiga „Lika i Srbi medačke opštine“ (str. 150-175)

NAPOMENA: Molimo sve koji znaju nešto više o porodicama iz Počitelja da ostave komentar ispod ovog teksta. Pre svega, podatak o krsnim slavama koje su slavili, ali i eventualna saznanja o starijem poreklu.