Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića „Ko su Šumadinci“, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu „Glas javnosti“
Miodrag Mile Nedeljković (Krćevac 1941-Beograd 2009) je bio etnolog, novinar i književnik. Diplomirao etnologiju na beogradskom Filozofskom fakultetu, a radni vek proveo kao novinar i urednik u više redakcija (Politika, Politika ekpsres, Radio TV revija, Rad…). U feljtonu “Ko su Šumadinci” prikupio je vrednu građu o doseljavanju Srba sa raznih područja i u raznim epohama.
Kompletan feljton možete da pročitate posredstvom donjih linkova:
1. Stecište dobrih ljudi (Kad i kako je naseljavana Šumadija)
2. Zgusnuta snaga srpskih zemalja (Većina doseljenih iz dinarskih oblasti)
3. Doseljenici sa Istoka (Bugari, Vlasi…)
4. Svest o šumadinstvu (Upozorenje Jovana Erdeljanovića)
5. Rudnik bez premca (srpska Sveta gora)
6. Raskrnica kultura (Staništa iz paleolita kod Aranđelovca)
7. Ostaci grčkog groblja (U Đuriselu, Majdanu…)
8. Sela u prošlosti (Šumadija oduvek bila naseljena)
9. Letnja rezidencija Đurđa Smederevca (Brojna naselja pomenuta u njegovim poveljama)
10. Otisak kretanja naroda (Od kosovske pogibije do pada Smedereva)
11. Tri nahije u Šumadiji (Nekudim, Lepenica i Rudnička nahija)
12. Pod turskom upravom (Hrišćani spahije držali 64 sela)
13. Spahija i knez Radovan Bakić (Držao selo Grivac i deset užičkih sela)
14. Manastirsko sazvežđe (Svetinje na planini Rudnik)
15. Knjiga Petra popa zemunskog (Srbija krajem 18. veka središte pobuna)
16. Očuvanje duhovnog jedinstva (Većina lepeničkih rodova stara je dva veka)
17. Pamćenje na muškim precima (Gordijanići i Belobrkovići srodnici)
18. Priča o tri brata (Dolazila tri brata sa tri petla)
19. Popunjavanje sela (Naseljavanje Šumadije u 18. veku)
20. Ratovi Turske i Austrije ostavili su pustoš u Srbiji
21. Stanje crkve i sveštenstva (Kragujevac 1735. imao samo 110 kuća)
22. Poreklo došljaka (Od 10 popova, devetorica došljaci)
23. Dolazak predaka iz stare Raške (Iz ovih predela se najčešće dolazilo)
24. Ko je došao u Stragare (Iz Sjenice došli preci Cicića)
25. Stigli iz okoline Skadra (Dosta ljudi došlo i iz Prizrena)
26. Talasi iz Crne Gore (Osnovali sela Baljkovac i Beloševac)
27. U četi Koče kapetana (Kočina krajina najveće oslobodilačko pregnuće 18. veka)
28. Pregnuće iz beznađa (Karađorđev otac – čuvar pčela)
29. Markovčani Kočini Saborci (Unuci ne znaju ko su im bile dede)
30. Selo doseljenika (U Markovac došli sa Kosova i Metohije i sa obala Velike Morave)
31. Preci slobodari (Iz sela Gradac tri ustanika u Kočinoj četi)
32. Iz bune u bunu (Ko su bili Kočini ustanici)
33. Doseljavanje uoči Prvog ustanka
34. Sela osnovana u Prvom ustanku
35. Iz Adrovca u Adrovac (Doseljenici iz Aleksinačkog Pomoravlja)
36. Naseljavanje Divostina (Došli za vreme Karađorđa)
37. Nastanak Đurđeva i Mironića (Prebezi stižu sa svih strana)
38. Iz Deževe u Lepenicu (Prvi ustanak – granična crta za nastanak šumadijskih naselja)
39. Spomen zavičaja (Dinarci – najjača doseljenička struja u središnjoj Šumadiji)
40. Od Sjenice preko Krivog Vira
41. Stara prezimena (Istorija mnogih porodica je roman za sebe)
42. Upamćeno srodstvo (U preseljavanju za Srbe najteži bio 17. vek)
43. Prepolovljena jabuka (Uzmicalo se u dva pravca: dolinom Ibra ili preko Golije)
44. Nevoljne seobe (Plemensko društvo bitna osnova u razvitku srpskog bića)
45. Ko su Biorci (Došli za Karađorđem posle vojevanja na Sjenici i Suvodolu)
46. Gračani sa Peštera (Oni su naselili gružansko selo Bare)
47. Iz Korita je rod Čampara (Njihovo staro prezime je bilo Dragićevići)
48. Ratom i verom podeljene porodice (O rodu Pačariza)
49. Vukićevići osnivači sela Svetlića
50. Selo potomaka oborkneza Mirka (Selo Šume je starog postanja)
53. Boškovići iz Boškovog zbega
54. Srodstvo po mleku (Simići su sa Blagojevićima braća po materi)
55. Proterani begunci Žujovići
57. Seljaci i oružari (Barut spravljan u Stragarima za potrebe države)
59. Odvažne i razborite Šumadinke
60. Osnivači Donjih Grbica (Bataveljići, Gvozdenovići i Raletići)
61. Naseljavanje Dobrače (Najpre došli Markeljići)
62. Pet rodova iz stare Raške (Karaši, Miloradovići, Ivanovići, Kneževići i Pelovići)
63. Sjeničani u Gruži i Jasenici
64. Zapažanje Jovana Cvijića (Podudarnost naziva naselja)
65. Između Austrije i Turske (Preseljenja podstaknuta ratom)
66. U potrazi za novim životom (Treći talas naseljavanja Sjeničana krajem 18. veka)
67. Najviše Petrovića i Jovanovića (popis prezimena svih doseljenih Sjeničana)
68. Pribijanje uz rođake (Spisak doseljenika u šumadijska sela)
69. Seobe uz ratove (Dolazak Vasojevića u Šumadiju)
71. Najprivlačnija Jasenica (Seoba Drobnjaka posle Požarevačkog mira 1718. godine)
72. Potomci junaka (Garašani su rođaci vojvoda Boškovića iz Bjelopavlića)
73. Čuveni guslar Živan Vujić (Seobe iz Osata kod Srebrenice)
74. Graditelji Topole (Savkovići i Rosići graditelji Voždovog grada)
75. Stižu Crnotravci (Najviše ih došlo u okolinu Kragujevca)
76. Leskovčani u Šumadiji (Doselili u 80 sela)
77. Novi život u Šumadiji (Najviše naseljenih Leskovčana u Lepenici)
78. Ravnice su privlačnije (Trnava kod Topole oaza Leskovčana)
79. Između Juhora i Suvobora (Seobe su istorijska sudbina Srba)
2. april 2013. u 22:55
Dragiša Bogdanović
Stvarno je naučno “dokazano” da je Šumadija bila prazan prostor pre doseljavanja Hercegovaca, Durmitoraca, Crnogoraca i verovatno “Tute Bugarina”. Ili su ovi doseljenici poubijali autohtoni narod i napisali nam “Istoriju Srba”. Pre toga bili smo na Karpatima, valjda blizu Bogovima?
3. april 2013. u 21:48
Aleksandar Marinković
Gospodine Dragiša,
čemu nervoza? Kad biste pročitali domaće i strane izvore, shvatili biste da Šumadija jeste bila ispražnjena naročito posle 1690. godine. A praznila se postepeno i u periodu izveđu 15. i 17. veka. Prema rezultatima prvog popisa Kneževine Srbije, samo oko 6% stanovništva smatralo se starosedeocima u svom selu i još oko 7-8% onih koji nisu znali da li su se odnekud doselili. Dinarska struja išla je preko užičkog kraja do Šumadije i Podrinja, kosmetska do Zap. i Vel. Morave, a vardarska do južne i istočne Srbije (uz doseljenike iz Bugarske). Govor Užičana pa čak u izvesnoj meri i ljudi u valjevskom kraju, svedoči o njihovom poreklu.
19. maj 2013. u 23:55
Mata Milovanovic
Imali podatak o selu Drenovcu opstina Paracin.U Drenovac je rodjen Ilija Gojkovic djeneral srpske vojske.U Drenovcu je rodjen dr Milan V. Milovanovic 1919-1996, bavio se naukom izucavao viruse i sa Americkim naucnicima ucestvovao u istrazivanju i stvaranju vakcine za decje male boginje morbile. Hvala na pomoci.
23. maj 2013. u 22:49
Sasa
samo da dodam da podaci da je sumadija bila nenaseljena nije tacno. Moji Dobricici vode se jos od pre 1700 godine u selu stojnik kod arandjelovca. Tako da je ipak sumadija bila naseljena.
19. januar 2018. u 23:04
Uros Dobricic
Zdravo Sasa, ajde ako mozemo nekako da stupimo u kontakt. I ja se takodje prezivam Dobricic, i zelim da napravim porodicno stablo i tako da istrazim nase tacno poreklo.
Ako mozes, kontaktiraj me na moj mail:
[email protected]
20. februar 2021. u 22:08
Sasa
Cao Urose,
moji su iz sela Stojnik kod Arandjelovca.
Slavimo Sv. Luku, odakle su tvoji?
19. jul 2013. u 15:24
niša petronijević
Pod raznoraznim okupacijama u minulim vekovima područje čitavog Balakana je bilo veoma turbulentno. Bežalo se od zla od gladi od nasilja od muke. Niko ne napusta udobnost dobrog života da bi otišao negde daleko u surovu neizvesnost. Bežeći od zla ljudi su krili odakle dolaze da im se nebi u trag ušlo. Retko su kad govorili odaklu su ili bi navodili neki potpuno suprotan kraj. Zato je jako teško da se danas istražuje čiji su preci odakle došli. U nekim sredinama na Balkanu je jako popularno da tvrde kako znaju i po Dvadeset Pasova unazad i obično im je kakav Kosovski Junak rodonačelnik. Nažalost to su tendeciozno iskonstruisane Porodično/Plemenske Mitologije da bi sami sebi koliko toliko ulepšali jad i bedu i sadašnju i prošlu. A što se tiče Šumadije ona je ponos Srbije ali ništa više nego što je to HajdukVeljkova Krajina ili Sinđelićev Čegar. Srbi iz Istočne Srbije su 1809 uzidali sopstvene glave u Ćele-Kulu u temelj Srpske Slobode i time se zauvek okitili Vencem Junaštva. A Šumadiju od Turaka nisu oslobodili nikakvi Došljaci ( čiji su zavičaji grcali pod Turskom čizmom još 100 godini ) već njeni Šumadinci. I zato svi Šumadinci treba da budu ponosni na sebe i svoje pretke Šumadince i da ne tumaraju po kojekakvim nedođijama tražeći kojekakvo svoje poreklo.
21. maj 2017. u 19:57
Radilica
S ponosom vas pozdravljam.
3. januar 2019. u 15:36
Petar
Ironično, jer su upravo teritorije tih došljaka bile slobodne od Turaka par stotina godina pre Šumadije. I nisu ti došljaci bili “siromašni lažovi” koji su ulepšavali svoju istoriju već ljudi koji su izvojevali bitke na Fundini, Martinićima i mnoge druge o čemu je masovno pisano kako u Osmanskim, tako i u Mletačkim izvorima, a i šire po Evropi. Ti, po vama, “siromašni lažovi” su imali Baju Pivljanina, poznate pomorce koje su primali u Ruske škole i koji su tamo postajali i admirali, poput Matije Zmajevića, ili drugih generala, a u Šumadiju došli i iz tih porodica proizašli poznati šumadijski hajduci Uzun Mirko Apostolović, Tanasko Rajić te i sam Karađorđe. To su ti “došljaci” – kao da su oni neki drugi Srbi, kao da se opet potežemo zlonamerno samoubilačkom pričom i bajkama o ovim i onim Srbima. Ti po vama “siromašni mitomani” su dali ključan deo i obogatili Šumadince, za čemu treba biti zahvalan, jer skromnost je vrlina, a stereotipizacija, poništavanje istorije i zanemarivanje činjenica, preuveličavanje tuđih viđenja i ostalo je u najmanju ruku gordost i samoobmana. Ti “siroti” krajevi koji su u početku sa Mlecima tukli Turke, a posle i sami, a na kraju i sa Rusima, a posle istrajali u ratu duže nego i sama Kneževina Srbija koja se povukla, su dali ljude iz kojih imamo Iliju Garašnina i Načertanije, a ne da se dešava da se sutradan probudimo i oko nas da se nalazi nekoliko miliona Srba koji mrze Srbiju, jer misle da nisu Srbi. Preterivanja ima na sve strane – od potomaka Nemanjića kod njih, preko toga da je Šumadija bila jedini centar srpstva (a zaboraviti Vojvodinu, Sremske Karlovce i ostalo), pa i preko velikih “čistih” “Šumadinaca” poreklom upravo iz tih krajeva poput Petronijevića iz centralne Srbije. Srbin je ponosan na Srbina odakle god da je – ko nipodaštava istoriju, taj živi u lažima i taj ne misli dobro Srbima.
9. februar 2016. u 11:03
Nebojša Mićić
Tvrdnja da je Srbija ostala pusta zemlja nakon velikih seoba, te da je potom naseljena isključivo dinarskom strujom, zaista je krajnje preterana. Ovo preterivanje se ukorenilo iz dva razloga.
Prvi je Najpergov popis Srbije, koji je austrougarska vlast sprovela nakon Požarevačkog mira 1719. godine (kada su preuzeli polovinu Srbije od Turaka). Ovaj popis pokazuje krajnju pustoš u Srbiji, i istoričari te podatke uzimaju kao relevantne. Međutim, postoje dokazi da su seoski knezovi tada lažirali podatke, odnosno da su prijavljivali vlastima i po tri puta panje stanovnika nego što je zaistabilo. Osim toga, popis je sproveden neposredno nakon velikih ratnih dejstava, tako da je mnoštvo stanovništva bilo po zbegovima u planinama.
Drugi veliki uzrok pogrešnih zaključaka jesu istraživanja Cvijićevih saradnika u okvirima projekta “Naselja srpskih zemalja”. Cvijićeva početna ideja je bila dobra, da Srbiju podeli na prirodne oblasti za istraživanje i da onda te oblasti razdeli u zadatke svojim učenicima. Posao je bio sjajno osmišljen, u vreme kada su se za takve projekte mogla dobiti značajna sredstva i kada je još bilo živih svedoka (staraca po selima) koji su mogli dati dragocene podatke. Ali, avaj, Cvijić je imao krajnje neodgovorne i lenje saradnike. Među njima su prednjačili Cvijićev kum Ljuba Pavlović, zatim Ljubomir Mićić, Borivoje Milojević itd. Njih je mrzelo da hodaju po selima, pa su popisali neke priče koje su načuli u varošima, a ostatak su jednostavno izmislili, da bi zadovoljili formu koju je Cvijić zadao. Kada je Cvijić obrađivao zbirne podatke u okvriru svojih “Metanastazičkih kretanja”, naravno da je na osnovu pogrešnih podataka mogao samo izvući pogrešan zaključak, da je 95% stanovništva u Srbiji naseljeno iz Crne Gore i Hercegovine. Naravno da je dinarska struja postojala, naročito prema užičkom kraju, ali ne u tolikom obimu kao što se smatra.
Najbolji dokaz da Srbija nije sva naseljena iz Crne Gore i Hercegovine jeste govor. Da su zaista svi došli iz Crne Gore, imali bismo u celoj Srbiji govor kao u Užicu. A mi imamo šumadijski govor, govor neizmenjenog jata u Tamnavi, istočnosrbijanske govore itd. Ne može većina da primi govor od manjine, već samo manjina može da se utopi u većinu!
29. novembar 2018. u 18:12
M. Ješić
Ima li negde ovde da piše o selu Vlakči kod
Stragara, opština
Kragujevac, odakle su
se porodice iz iste i u
koje vreme i kojim su je redosledom naseljavali?
Ko je osnovao selo
Vlakču?
Ko bilo šta zna
neka mi kaže.
Zahvalan u napred.
Srdačan pozdrav.