Priština i okolna sela

3 komentara

1. 2. jun 2018. u 12:52

   Vojislav Ananić

   PRIŠTINA, varoš u Južnoj Srbiji, glavno središte kosovske oblasti. Ima 2.705 kuća sa 14.290 stanovnika (1921). P. leži u dolini neznatne rječice Prištevke, desnog pritoka Sitnice, a nalazi se na istočnom rubu Kosova Polja, pod zapadnom podgorinom planine Butovca. Ono što je bio Lipljan u rimsko doba za Kosovo Polje i okolne krajeve, to je u srpskoj sredovječnoj državi postala P. centralna i najvažnija kosovska varoš. Razvitak P. pada u doba napretka rudarstva u sredovječnoj Srbiji, čiji je najveći i najznatniji rudarski kraj bilo Novobrdsko-Kopaoničko Rudarsko Područje, na čijem se zapadnom rubu nalazi P. Bogatstvo P. dolazilo je i sa plodnog Kosova Polja, u čijem se najširem dijelu ona nalazi. Osim toga, u P. su se ukrštavale vrlo važne stare komunikacije, odavde razvedene u Jadransko Primorje, u Bosnu, u sjeverne, istočne i južne krajeve Balkanskog Poluotoka.
   Ubrzo poslije prvog napretka rudarstva, u doba kralja Milutina (1282 — 1321), P. se javlja kao kraljevska i poslije carska prijestolnica, i kao jedno od najvažnijih trgovačkih i rudarsko-industrijskih središta u srpskim zemljama. Kralj Stevan Dečanski rado je boravio u P., a još više njegov sin Dušan, i kao kralj i kao car. Kralj Dušan je u svome dvorcu u P. primio izbjeglog bizantskog cara Ivana Kantakuzena (1342), a odavde je kasnije izdavao i carske povelje (kao 1351). U P. je boravio i car Uroš, i tu 1365. izdao povelju o baštini Brankovića. Uskoro zatim P. je postala. prijestolnicom Vuka Brankovića, u kojoj je on gospodario i poslije kosovske katastrofe (1398) i njegova udova gospođa Mara sa sinovima Grgurom i Đurđem. U P. je neko vrijeme boravila i kneginja Milica (Jevgenija) sa sinovima knezom Stevanom i gospodinom Vukom (1394. do 1402). Tada je pod njihovom upravom bio prištinski kefalija Branko.
   U doba srpskih despota u 15. vijeku P. je bila jedno od glavnih trgovačkih središta u Srbiji. U P. je bila velika kolonija Dubrovčana trgovaca, koji su ovdje držali pod zakup carinu, a imali su i neku vrstu kreditnih zavoda, i pozajmljivali su novac prištinskim i novobrdskim trgovcima, kao i dubrovačkim poslanstvima, kada bi ovuda prolazili. Đurađ Branković je izdavao Dubrovčanima pod zakup prištinsku carinu 1411. i 1415, a u međuvremenu je u P. boravio i despot Stevan, i ovdje u svome dvorcu izdavao povelje (1413). Pri carinarnici u P. postojala je onda industrija za čišćenje srebra, koje se ovamo dovozilo u sirovom stanju iz Novog Brda i Trepče, pa se tu prerađivalo i dalje izvozilo. Dubrovački trgovci u P. Bili su u ono doba najbolji ekonomsko- financijski stručnjaci, te su ih radi toga dubrovačka poslanstva uzimala kao eksperte pri sklapanju trgovačkih ugovora sa ondašnjim balkanskim državama (kao 1430).
   U P. je u ono doba bio jako razvijen i viteški život; o velikim praznicima priređivane su i utakmice u junačkim igrama. Tako se svake godine u P. priređivala utakmica u gađanju prstena na poljani kraj varoši. Na takvoj jednoj utakmici Srba Prištinaca o Božiću 1435. sudjelovali su dubrovački plemići i građani. Konjanici su dolazili u punoj ratnoj opremi, sa buzdovanom, mačem, lukom i strijelom, i jurili su na konju s ispruženim kopljem, da bi u trku skinuli rukavicu, koja je visila na jednoj motki.
   U ovo doba već su bila nastala teška vremena zbog turskih prodiranja. Mada u državi srpskog despota, u P. je bilo i turskih stanovnika (sklavi), koji su činili trgovcima razne smetnje, a često ih i opljačkali. Stoga su se dubrovački trgovci tužili na turske činovnike u P., pa je Dubrovački Senat zbog toga 1421. intervenirao i kod sultana.
   Pri prvom padu Despotovine (1439) Turci su postavili za namjesnika u P. Ese-bega Isakovića. On je poštedio dubrovačku koloniju. Pod njime se u P. javljaju čak i jedan Genovljanin i jedan Židov kao zakupci glamskog srebra u Srbiji (1442). I poslije obnove Despotovine (1444), u P. su ostali turski činovnici, i na njih su se Dubrovčani tužili despotu Đurđu (1445), što im ne dozvoljavaju izvoz srebra iz P. za Dubrovnik. U P. je, osim despotovog namjesnika, bio i turski kadija, kao neki Skender-beg (1448). Te je godine na Kosovu Polju pod P. potučen Janko Hunyadi u borbi protiv Turaka. P. je 1455. ponovno i definitivno pala Turcima u ruke. Još u doba despota Stevana i Đurđa Turci su podigli u P. neke građevine, koje i danas postoje, dok su stari srpski kraljevski, carski i despotski dvori razoreni. Na istočnom kraju prištinskog pazara je Pazardžamija, koju je osnovao sultan Murat II (1421—1451), a dovršio Muhamed II, zatim džamija Muhameđa II. U blizini P-, na kosovskom bojištu iz 1389, već u doba despota postojalo je Muratovo Turbe.
   U 16. vijeku prolazili su kroz P. mniogi putnici, i neki je od njih spominju kao najveću varoš na Kosovu Polju. U 17. vijeku bila je P. mnogo poznatija i znatnija varoš. 1669. spominje se P. kao velika varoš, a 1671. ubraja se među glavne varoši u Srbiji. Na bosansko-makedonskom putu bila je P. jedna od glavnih karavanskih stanica, a od nje je vodio dalje na istok bosansko-carigrađski put. Oržavale su se veze i sa Jadranskim Primorjem. U P. se još držala dubrovačka kolonija, koja je imala 20 kuća. Još nije bilo izumrlo ni staro rudarstvo, i u P. je tada stanovao nadzornik kopaoničko-novobrdskih rudnika. P. je 1661. imala 2.060 kuća, 300 dućana i 11 trgovačkih hanova. 1685. navodi se, da P. ima i 3.000 kuća, da je varoš otvorena, neutvrđena, i znatno trgovačko mjesto. Pri vojnom pohodu austrijskog generala Picolominia sa srpskim ustanicima 1689, P. je bila, poslije Niša glavni stan, odakle su vršena dalnja prodiranja prema Skoplju i Prizrenu. Pri povratku Turaka (1690). P. je stradala, te se i čitav vijek kasnije (1792) spominje kao obično mjesto.
   Krajem 18. vijeka P. je bila središte pašaluka, sa svih strana utvrđena jakim palisadama. Tada je imala oko 7.000 stanovnika. Početkom 19. vijeka P. opisuju, kako je utvrđena dvostrukim bedemom. Varoš je tada imala 9.000 stanovnika, i vrijedila je kao glavno trgovačko mjesto između Sarajeva i Carigrada. Onda su se u P. držala dva velika godišnja panađura ili sajma (u aprilu i septembru). 1812. otvoren je u P. francuski konzulat. 1836. bilo je u P. do 9.000 stanovnika, od kojih je bilo dosta pravoslavnih Srba, a ostalo muslimani, Arnauti i Turci. Razvijale su se trgovačke veze sa Skadrom, Sarajevom, Nišem, Beogradom, Peštom, Sofijom, Plovdivom, Drinopoljem i Solunom, a glavna je trgovina bila u rukama Srba Prištinaca. U P. su dolazili i Skadrani, starim zetskim putem, sa velikim karavanama, te su na prištinskom pazaru po nekoliko mjeseci prodavali svoju robu. P. je jako stradala za vrijeme velikih požara 1859. i 1863. U P. se sve do rata 1876. držao veliki panađur (sajam) u drugoj polovini maja. Razvitak varoši ometali su objesni age i begovi, koji su kao čitluke držali većinu kosovskih srpskih sela. Kada je podignuta kosovsko-vardarska željeznica (1873), domaći Turci i Arnauti nisu dozvolili da pruga prođe pokraj P., te je varoš ostala oko 8 km udaljena od svoje stanice. To je pridonijelo njenom dalnjem opadanju, jer su se od tada stale razvijati u susjedstvu nove kosovske varoši.
   Od sagrađenja željeznice prekinute su stare veze sa Skadrom, zatim i sa Sarajevom (1878), te se glavna trgovina P. sasvim okrenula Solunu. Još neko vrijeme održala se važnost P. dok je bila središte kosovskog vilajeta (1878—1888), a zatim je postala obična palanka. 1910. bilo je u P. Oko 4.000 kuća, od kojih je bilo 3.200 muslimanskih, 531 pravoslavnih, 65 židovskih, a ostalo su bile ciganske i čergarske. Poslije oslobođenja P. je imala 18.174 stanovnika (1913). Za vrijeme i poslije ratova stanovništvo P. je opalo zbog iseljivanja Turaka i Arnauta.
   U P. su: veliki župan kosovske oblasti, oblasna skupština i oblasni odbor kosovske oblasti, kosovska divizijska oblast, prvostepeni sud, okružna financijska uprava, okružna građevinska sekcija, povjerenik agrarne reforme, poglavar gračaničkog sreza, gimnazija mješovita osmorazredna, poštansko-telegrafska i telefonska stanica.
   Literatura: K. Kostić, Naši novi gradovi na jugu (1922); J. Cvijić, Osnove, III (1911); J. Dedijer, Nova Srbija (1913). V. Radovanović.

   IZVOR: prof. St. Stanojević, NARODNA ENCIKLOPEDIJA SRPSKO-HRVATSKO-SLOVENAČKA, III KNJIGA , N—R, IZDAVAČ: BIBLIOGRAFSKI ZAVOD D. D. ZAGREB, GUNDULIĆEVA 29 ZASTUPA DR- ERIK MOSCHE, MIHANOVIĆEVA ULICA 1, 1928.

   Odgovori

2. 31. jul 2018. u 09:08

   Vojislav Ananić

   DRENOVAC

   Selo se nalazi oko 18 km jugoistočno od Peći. Autoput Peć-Priština preseca selo na dva dela. Gornji deo sela je u izrazitoj strmini, dok se drugi deo sela spušta u ravnicu pored Pećke Bistrice. Na brdu iznad sela, u predelu Crkvine, nalazi se ogroman hrastov panj. Na njemu i danas, „kad je težak svetak”, pale sveće. Kažu da je tu bila crkva svete Bogorodice („Sveta prečista“) i da su se doskoro čuvali tragovi te crkve. U centru sela postoji ogorman hrast. On je „vakav“, zaštitnik sela. Pod njim se na Spasovdan postavlja „sofra“, kad nose krsta. Pripisuju mu čudotvornu moć: jednome je, koji je odlomio suvu grančicu, izgorela kuća, a drugi se, kad je pokušao da ga seče, posekao, pa rana nije htela da mu zaraste. Pominju im i imena.
   Selo ima 62 srpske kuće i oko 20 šiptarskih. Dvanaest kuća (porodica Bogićević; ranije prezime Gadžić) čuva predanje da su poreklom iz Gackog, a ostale porodice, ukoliko nešto znaju o svom poreklu, kažu da su starinom iz Crne Gore: Velike, Šekulara, Bjelopavlića, a najčešće kažu da su „negde iz Crne Gore“ i da su se doselili u tursko vreme ili pre njega.
   Selo ima osmorazrednu osnovnu školu. Meštani se pretežno bave zemljoradnjom. Mlađi se zapošljavaju na strani, u susednim gradovima, ili inostranstvu. Prosečan broj članova u porodici je oko 9,30.
   Etnici: Drenovčanin i Drenovčanka; ktetik: drenovački.
   Informatori: Arsa Stepić (82 godine) i Ljubisav Bogićević (76 godina).
   Prezimena
   Bogićević, četrnaest kuća. Čuvaju predanje da su starinom iz Gackog. U ovo selo su došli iz sela Velike u Crnoj Gori pre nekoliko vekova. Slava Sveti Đorđe; mala slava Sveti Alempije. Informator Ljubisav Bogićević (76 g.).
   Dobrić, četiri kuće. Poreklom su „negde iz Crne Gore“. Slava Sveti Đorđe. Informator Blagoje Dobrić (67 g.).
   Janić, jedna kuća. Ranije im je prezime Pavićević. Poreklom su sa Peleva Brijega u Crnoj Gori. Još u tursko vreme prebegli su zbog krvne osvete u selo Zaostro kod Ivangrada. Ovde su od 1932. godine. Informator Branislav Janić (40 g.).
   Jovanović, jedna kuća. Starinom su iz Bjelopavlića (Crna Gora). Slava Sveta Petka. Informator Stanija Jovanović (96 g.).
   Jovanović, jedna kuća. Doselili su se iz Morače pre 100 godina. Ovde su od 1932. godine, a pre toga su živeli u Belom Polju kod Peći. Slava Sveti Luka, Informator Gavro Jovanović (58 g.).
   Marković, jedna kuća. Ne čuvaju predanje o poreklu. Slava Sveti Nikola; mala slava Sveti Nikola (letnji). Informator Zdravko Marković (50 g.).
   Marković, četiri kuće. Ne čuvaju predanje o poreklu. Slava Sveti Đorđe; mala slava Sveti Đorđe Alempije. Informator Stanoje Marković (74 g.).
   Milović, dve kuće. Došpi su iz Bara Kraljskih (Vasojevići) 1932. godine. Slava Sveti Aranđio. Informator Dragoljub Milović (60 g.).
   Nikolić, jedna kuća. Ne čuvaju predanje o poreklu. Slava Sveti Nikola; mala slava Sveti Nikola (letnji). Informator Krsto Nikolić (66 g.).
   Nikolić, jedna kuća. Starinom su iz sela Babića kod Kuršumlije. Ovde žive od 1947. godine na imanju koje su dobili od opštine. Informator Miloš Nikolić (53 g.).
   Pavićević, ranije prezime Janića. Informator Branislav Janić.
   Radosavljević, dve kuće. Doselili su se iz sela Velike u Crnoj Gori „pre 500 godina”. Slava Sveti Đorđe. Informator Savo Radosavljević (65 g.).
   Savić, pet kuća. Čuvaju predanje da su starinom iz Drobnjaka. U ovo selo su se, još u tursko vreme, doselila tri brata: Dobro, Savo i Stepo. Od njih potiču današnji Dobrići, Savići i Stepići. I danas imaju istog kuma. Slava Sveti Đorđe; mala slava Sveti Đorđe Alempije. Informator Nedeljko Stepić (75 g.).
   Stašić, jedna kuća. Ne čuvaju predanje o poreklu. Do pre 20 gdina živeli su u susednom selu Dugonjive. Slava Sveti Nikola. Informator Milorad Stašić (70 g.).

   Stepić, jedanaest kuća. Čuvaju predanje da su starinom iz Drobnjaka. U ovo selo su došli iz Velike „pre 500 godina“. Slava Sveti Đorđe; mala slava Sveti Đorđe Alempije. Informator Zarija Stepić (64 g.).
   Cimbaljević, dve kuće. Doselili su se 1932. godine iz sela Dapsića (o. Ivangrad). Slava Sveti Aranđel. Informator Komnjen Cimbaljević (52 g.).
   Šćekić, jedno lice, starinom iz sela Raspore (o. Ivangrad). Slava Sveti Nikola. Informator Miloš Nikolić.

   Izvor: DANILO STIJOVIĆ – ONOMASTIKA DELA SEVERNE METOHIJE

   Odgovori

3. 3. septembar 2018. u 11:46

   Vojislav Ananić

   PRIŠTINA, (Antropogeografska ispitivanja), (Primljeno na sednici Naučnog saveta Etnografskog instituta SAN 10. P. 1051).

   I. POLOŽAJ (…………………)

   II. POSTANAK i PROŠLOST

   3a vreme rimske i vizantiske vladavine je u središnjem delu Kosova Polja postojao grad Ulpiana, današnji Lipljan, kako su ga Srbi naavali. Ali od prisajedinjenja Kosova srpskoj državi Lipljan opada i, mesto njega, ističe se dotle nepoznata Priština. Do osvojenja Skoplja ona je jedna od nekoliKIH nemanjićkih pgrestonida u južnom delu kosovske kotline. Od Milutina u njoj povremeno stoluju i drugi srpski vladari. Dušan je, na primer, u njoj 1342 primio odbeglog vizantiskog cara Jovana Kantakuzena. Pred kpaj Dušanove vladaviie Kosovo i Drenicu su na feudno upraljljanje dobili sinovi ohridskog sevastokratora Branka Mladenovića, jer car Uraš 1365, i to u Prištini, potvrđuje tu darovnicu. Priština je prestonica Brankovića čak i po kosovstsoj bici, do smrti Vukove (1398), kada se njegovim sinovima ostavljaju od strane Turaka samo krajevi oko Vučitrna i Trepče, a osgali delovi njihove oblasti zajedno sa Prištinom ustupaju sinovima Lazarevim. Prestonica oblasti Brankovića, iako dosta sužene, postao je Vučitrn i u njemu je u mlađim godinama, pre no što je nasledio despota Stevala Lazarevića i pre pretvaranja Smedereva u prestonicu, stolovao Đurađ Branković. Priština je, međutim, prisajedinjenjem oblasti Lazarevića ostala običan grad, jer je prestonica Lazarevića bila u Kruševcu i, docnije, u Beogradu.
   U doba prve turske okupacije Srbije (1439—1444) Priština je svakavo bila manja i manje ziačajno mesto no Vučitrn, kada su Turci u njoj za namesnika postavili bega (Ese bega Isakovića), dok je u Vučitrnu na tu dužnost postavljeno značajnije lice, paša i beglerbeg Rumelije (Sabedin paša), koji se na jednom pismu potpisao kao „gospodar svem zapadnim stranam“.
   I po drugom osvojenju južnog dela Srbije (1456) od strane Turaka Priština je manje značajna od Vučitrna. Vučitrn je po tom definitivnom osvojenju Srbije uzet od Turaka za središte tadašnje velike administrativne jedinice, za oredište sandžakata, dok je Priština ulazila u okvir toga sandžakata samo kao središte svoje uže okoline.
   Vučntrn je i kroz 16 i 17 vek ostao središte sandžakata, ali je u to doba normalizavanja prilika u turskoj carevini geografski položaj Prištine došao do izražaja i Priština je u privrednom nogledu. naročito u 17 veku, i to još od početka toga veka, nadmašila Vučitrn. U izveštajima katoličkih misionara iz 17 veka među glavnim gradovima Srbije ne pominje se Vučitrn već Priština. Tako je ona, a ne Vučitrn, jedan od glavnih gradova Srbije u istoriskoj disertaciji sofiskog katoličkog nadbiskupa Petra iz 1655, a isto tako se kao takva navodi u izveštaju još jednog katoličkog misionara na Balkanu. Upravo ona je i ranije, čak i za srpske vladavine, i pored goga što je Vučitrn po Vukovoj smrti bio stolica Brankovića, važila kao jedan od glavnih trgovinsklh centara u Srbiji. Vučitrnu su, međutim, njegov porast i prosperitet u rano doba turske vladavine, naročito u 16 veku, dolazili od toga što je svakako zbog dvorova, palata i većih zgrada iz bivše prestonice uzet za središte sandžakata.
   Austrijanci su u svojim ratnim pohodima na Tursku zauzimali Prištinu i 1689 n 1737 i prilikom ovog drugog pohoda pominju je kao važnu poziciju za prekid veza između unutrašnjosti Turske i Bosne. NOMINALNO se i posle tih ratova tokom 18 veka u carigradskom glavnom registru za administrativnu podelu carenine, u tzv. ćutuku. Priština pominje kao središte nahije u vučitrnskom sandžakatu, ali je glavno mesto Kosova i uže kosovske oblasti bila ustvari Priština. U prvoj polovini 18 veka, možda odmah posle onog drugog austrijskog pohoda, doseljenički arbanaški rod Džinić iskoristio je nastalu alarhiju u Turskoj i prigrabio vlast na Kosovu. Njegova vlast se iz Prištine, gde je sa uzurpatorstvom započela, tokom 19 veka, rasprostrla na celu kosovsku kotlinu (sa izuzetkom kačaničkog kraja), pa i izvan nje, na Drenicu, Lab i povobrdski kraj. Sedište vlasti tih samozvanaca Džinića, koje je Porta, u svojoj nemoći kao i mnoge druge uzurpatore u drugim oblastima, priznala za nasledne gospodare, bilo je u Pršitini za sve vreme do njihovog svrgnuća pred kraj prve polovine prošloga veka. Priština je tako za stotinu godaša bila administrativno središte jednog pašaluka, čija je teritorija iznosila kao polovina sadašnje Autonomne oblasti Kosova i Metohije. Zahvatala je sadašnje srezove: drenički, vučitrnski, lapski, gračanički, sitnički, nerodimski, gljilanski, gornjo-moravski i kamenički.
   Po zbacivanju Džinića s vlasti pred kraj prve polovine prošloga veka Priština je oko trideset godina samo nahijsko središte u sastavu prizrenskog vilajeta. Kao takvu .je pomilju Hiljferding 1857, Han 1858 i Makepzi i Irbi 1863. Godine 1875 sredšte vilajeta je premešteno iz Prizrena u Prištinu, kada je vilajet prozvan Kosovskim. Ali Priština nije ostala dugo središte toga vilajeta, jer posle trinaest godina, po spajanju vardarske sa moravskom prugom, 1888 r. vilajetsko sredšite iz Prištine premešteno u Skoplje. Otada pa do balkanskog rata 1912 godine ona je središte okruga (sandžaka) u tom istom vilajetu, koji se i nadalje po premeštanju njsgovoga središta u Skoplje zvao kosovskim vilajetom. Po oslobođenju od Turaka u balkanokom ratu (1912) Priština je isprva takođe bila okružno mesto (središgge kosovskog okruga), potom oblasno (središte kosovske oblasti), a od podele stare Jugoslavije na banovine samo sresko mesto u sastavu Vardaroke banovine, ali u vojnoj administraciji divizisko središte (središte kosovske divizijske oblasti). Sada je Priština ponovo središte jedpe velike oblasti, veće no što je bila i oblast Brankovića krajem 14 veka. Ona je po Narodnooslobolilačkom ratu zbog svoga centralnog položaja u Autonomnoj Kosovsko-metohiskoj oblasti uzeta za njeno središte.

   III. P RIVREDNI RAZVITAK (………………………..)

   IV- STANOVNIŠTVO

   Kako smo već u odeljku o postanku i prošlosti videli, pomeni o Prištini potiču tek od prisajediljenja Kosova srednjevekovnoj srpskoj (raškoj) držlvi i namah se mesto opale Ulpiane (Lipljana), javlja kao značajno mesto na Kosovu, pa i kao jedna od nemanjićkih prestonica. Kao značajno mesto u inače srpskoj sredini i njeno je stanovništvo tada svakako bilo srpsko. Usled te svoje značajnosti i usled razvitka susednih rudnika u Janjevu, Novom Brdu i Trelči kao trgovci, zakupci carine i izvoznnci rude u Prištini se nastanjuju i Dubrovčani. Njih je možda u Prištini bilo i u 14 veku, ali pomeni o njima potiču iz početka narednog veka. U 1411 pominje se neki Dubrovčanin Bogiša, koji je kao zakupac carine u Prištini podmirio sve račune oko te zakupnine. Zbog važnosti svoje kolonije u Prištini Dubrovačka Republika je, kako već videsmo u prethodnom odeljku, imala u Prištini i svoj konzulat, u kome se 1426, kao konzul, pominje Jakov Sorkočević. A kao „suci” za rešavanje sporova između članova dubrovačke kolonije u ovom gradu bili su tada Dubrovčani Nikša Tvrtković i Nikša Perić. Porsd ovih, za srpske despotovine se od Dubrovčana u Prištini pominju još Gučetići, Bogdanovići, Ilići, Radmilovići, Gpaduhu, de Tossi i dr. Osim Dubrovčana bilo je tada i stanovništva nejugoslovenskog porekla. Za vreme prve turske okupadije srpske despotovine pominju se 1442 u ovom gradu nekoliko Đenovljana i jedan Jevrejin kao zakupci glamskog srebra iz Srbije.
   Kako je po osvojenju skoro celog Balkanskog Poluostrva od strane Turaka, Dubrovačka Republika sačuvala svoju egzistenciju, priznavši tursku vrhovnu vlast, to su i mnoge njene kolonije u unutrašnjosti Poluostrva ostale i dalje ili se obnovile. Tako i dubrovačka kolonija u Prištini nastavlja svoj život pod Turcima, bar delimično, ili se obnavlja. Pominje se u izvešajima katoličkih misionara u 16 (1584), a zatim i u 17 veku, i to 1650, 1655 i 1671. U 17 veku je imala svoga paroha, crkvu sv. Venerande (Uspenja Bogorodičinog), koja je bila izvan grada. Tada je dubrovačka kolonija imala 15—20 kuća. U prvom izveštaju iz 1584 od Aleksandra Komulovića stoji da u pet srpskih gradova (Prištini, Novom Pazaru, Kruševcu, Prokuplju i Nišu) ima 250 katoličkih duša, među kojima je 50 Arbanasa, dok su ostali Dubrovčani („Ragusei mercanti”. U drugim izveštajima ne stoji da je to katoličko stanovništvo u Priištini dubrovačko, ali se indirektno razabire da su to bili Dubrovčani ili bar da su oni činili većinu, jer se, pored ostalih stvari za potrebe župske crkve, traži i jevanđelje na srpskohrvatskom jeziku („evangelistario Illiriso. Sa neuspelim austrijskim vojnim pohodom 1689 do Kosova i Severne Makedonije, sa nastalim bezvlašćem posle povlačenja Austrijanaca i sa potpunim prekidom sksploatacije susednih rudnika nestaje i dubrovačke kolonije u Prištiki.
   Sa turskim osvajanjem srpske despotovine počinje i nastanjivanje turskag stapovnitva u Prištini. Turskog stanovništva je bilo u Prištini i nešto pre toga. Srbija po kosovskoj bici nije činila stvarnu celinu, već bila „kao telo bez kičme”, jer su Kosovo, kao put iz Makedonije za Bosnu držali Turci još od vremena kosovske bitke i na toj je saobraćajnoj liniji bilo turskih službenika koji su se čak mešali u pitanja srpske države. A u odeljku o postanku i prošlosti videsmo da je za namesnika u Prištini pri prvoj turskoj okupaciji despotovine (1439—1444) bio postavljen Ese beg Isaković, kada je uz njega bilo i drugih službenika, a pored vojsks i vojnih časnika. Biće da iz toga doba potiče najstarija džamija u Prištini (Čarši Džamija) koju je započeo sultan Murat II (1422—1451) a dovršio sultal Mehmed Osvajač. Druga sgara džamija u Prištini, Carska Džamija ili Sultan Mehmed Fatih Džamii, tj. Džamija sultana Mehmeda Osvajača, potiče iz doba neposredno po definitivnom osvajanju despotovine. Na natpisu u kamenoj ploči iznad njenih vrata stoji da ju je podigao sultan Mehmed Osvajač 865 hidžrijske godine (po našem računanju 1461).
   Tursko stanovššggvo se u Prištini, besumnje, od definitivnog osvajanja destopotovine u drugoj polovini 15 veka, pa kroz najslavnije doba turske imperije tokom 16 i 17 VEKA, doseljavanjem sve više uvećavalo. Pomenuti austrijski vojni pohod u 1689, a zatim još jedan takav njihov neuspeli pohod u 1737, kada su Prištinu Austrijanci zauzeli da je odmah uskoro napuste, uticali su na opšti poremećaj stanovništva na Kosovu, pa i na poremećaj turskog stanovništva u Prištini. Anarhija koja je zahvatila Tursku između tih ratova i posle njih nepovoljno je delovala na sve naše gradove pod Turskom, pa i na Prištinu. Od 2000 kuća u Prištini, koliKO navodi Evlija 1660 g., ili od 3000 kuća u njoj, koju joj cifru 1685 godine daje Petar Bogdani, ona je na početku 19 veka brojala samo 7-8000 stanovnika. No zbog nastavljene turske uprave sve do balkanskog rata tursko sgalovništvo se u Prištini n nadalje održavalo.
   Sa onim neuspešnim austrijskim vojnim pohodima na Tursku 1689 i 1737, kada su u oba maha Srbi iz Srbije, pa i sa Kosova i Metohije zbog pristajanja uz Austrijance i oružanog potpomaganja da se oslobode turskog jarma, kao kommromitovani, morali da se dobrim delom sele preko Save i Dunava, nastaje doseljavanjs Arbapasa iz Albanije na napuštena srpska sela na Kosovu. Samim tim se, sigurno, ti Arbanasi naseljavali i po gradovima, pa i u Prištini.
   U Prištini je nešto Arbanasa katolika kao privrednika (trgovaca i zanatlija) bilo možda i ranije, jer videsmo da u pet srpskih gradova (Prištini, Novom Pazaru, Kruševcu, Prokuplju i Nišu) Al. Komulović među Dubrovčanima navodi i 50 duša Arbanasa katolika. U izveštaju apostolskog vizitatora Petra Mazarekija iz 1623—24 godine vidimo, dalje, da je u Prištini nedavno nastanjeno desetak katoličkih porodica iz Albanije. Ali to su, kako rekosmo, bili privrednici, kakvih je bilo tada čak i u bugarskim gradovima Vidinu i Ćiprovcu.
   Pored katoličkih Arbanasa bilo je tada verovatno i Arbanasa muslimana, naročito među turskim službenicima, kao što ih je, izgleda, bilo u Vučitrnu, jer Evlija o njegovom muslimanskom stanovništvu kaže da govori turski i arbanaški.
   Ali svi ti Arbaiasi, i katolički i muslimanski, bili su kao privrednici ili službenici izvan svoje egničke mase, kao što je u prvim decenijama prošloga veka bilo Arbanasa u Aleksincu, Ćupriji, pa čak i u Beogradu, dok njihove seoske mase nisu otišle na sever dalje od Toplice. Inače seoskih arbanaških masa na Kosovu, iz kojih bi pridolazilo stanovništvo u kosovske gradove, nije bilo do prvog austrijskog vojnog pohoda iz 1689 godine. Barski nadbiskup Marin Bici, prolazeći kroz Kosovo 1610 godnne, govori o katolicima naše narodnosti u Janjevu; o katoličkim ili poislamljenim Arbanasima na Kosovu nema ni reči. Štaviše, govoreći o Kosovu, kako je to lepo polje i dobro obrađeno, on još kaže da je ono puno pravoslavnih („šizmatičkih“) sela, tj. sela sa pravoslavnim stanovništvom. Na Kosovo su, dakle, Arbanasi počeli prodirati posle prve seobe Srba u Ugarsku 1690, tako da ih je tu pred drutu srpsku seobu 1737 već nešto bilo. Za drugog austrijskog prodiranja do Kosova 1737, jedna izvidnica srpskih ustanika sukobila se s jednom grupom Arbanasa na Kosovu, kod Vučitrna, i po porazu tv arbanaške grupe, pored 3 Arbanasa, zarobila još 19 žena i devojaka i zaplepila 700 grla sgoke. Svakako da sy ti Arbanasi već bili nastanjeni tu negde oko Vučitrna.
   Od toga prvog doseljavanja seoskih arbanaških masa na Kosovo nastaje i doseljavanje Arbanasa u Prištinu, retko direktno iz Albanije, već uglavnom preseljavanjem iz kosovskih sela ili sela susednih oblasti. Kako je to arbanaško stanovništvo kao muslimansko ulazilo među Turke i kako su Turci bili nosioci islama i gradske kulture, to se i to arbanaško stanovništvo u gradu postepeno turciziralo, tj. izjednačovalo se s Turcima i jeziku i po osećanju.
   Nalazeći se u srpskoj oblasti, koja je i za turske vladavine sve do kraja 17 veka, kako videsmo, bila srpska, Priština je za sve vreme svoga postojanja od naše srednjevekovne vladavine među svojim stanovništvom morala imati i Srbe. Kakav je brojni odnos srpskog stanovništva prema turskom bio u prvnm vekovima turske vladavine, kada je Kosovo, izuzimajući gradove, bilo čisto srpsko, nije poznato, jer nema podataka o tome. U doba prvog austrijskog pohoda na Tursku 1689 mnoga su srpska sela napuštena i opustošena. U izveštaju feldmaršala Beteranija iz te godine, kako videsmo u odeljku o privrednom razvitku, navodi se da su gotovo sva sela iz okoline Trepče i Vučitrna napuštena i da je jedan deo sela iz okoline Prištine uništen od čestih upada Turaka i Tatara. Verovatno je tada i srpsko stanovništvo Pršptine delimičpo raseljeno ispred tih ratnih pustošenja. A sa povlačenjem Austrijanaca u narednoj godini povukao se i jedan deo Srba iz kosovsko-metohijske oblasti. U Budimu se, u protokolu iz 1720 godine, pored Prizrenaca, Đakovaca, Pećanaca i Kosovaca uopšte pominju i Srbi iz Prištine. Moždl su se Srbi iz Prištine selili preko Save i Dunava i pri povlačenju Austrijanaca 1737 po njihovom drugom pohodu na Tursku.
   Hema podataka o Prištini u 18 veku sem jednog iz početka toga veka, iz 1706, u kome se kaže da je tada u Prištini harala kuga, i jednog sa kraja toga veka, iz 1792 gde se samo kaže da Priština ima lep izgled iz daljine. U početku 19 veka biće da nije imala više od 5—6000 stanovnika. Baron Gamera joj 1811 godine pripisuje 12.000 stanovnika, što će biti preterano. Preteran je možda i navod barona Božura iz početka 19 veka da ima 7—8000 stanovnika, jer joj Ami Bue i čak 1838 ne daje više od 7—9000 stanovnika.
   Podaci o brojnom odnosu srpskog i tursko-arbanaškog stanovništva kao i statistički podaci o stanovništvu toga doba pa sve do kraja turske vladavine vrlo su netačni. Ami Bue na malo napred navedenom mestu kaže da je od 7—9000 stanovnika Prištine dobar broj pravoslavnih Srba. Gedeon Jurišić, koji joj sredinom prošloga veka preterano određuje broj kuća (3000), uzima da im je trećina srpska. I Jukić, koji uzima da Priština broji 12000 stanovnika, takođe veli da trećinu čine Srbi (sa Cincarima). Hiljferding, međutim, te iste godine daje Prištini samo 1500 kuća, od kojih, kaže, da je tek petina srpska.
   Takvi su i ostali i zvanični n nezvanični statistički podaci o stanovništvu Prištine, kako o opštem broju stanovnika, tako i o brojnom odnosu narodnosnih grupa jer su dobiveni ne po popisu, već po procenama ili po neuredno vođenim knjigama rođenih i umrlih od strane turske vlasti. Po njima, Priština kao da je pred kraj prošloga veka brojala 21.000 stanovnika. Međutim, prvi popis stanovištva u ctapoj Jugoslaviji 1921 godine, pokazao je da je Priština imala 14.338 stanovpnika, od kojih su Srbi (4325) i nešto malo ostalih Slovena (19) i Cincara (17) činili trećinu. U tu trećinu je, doduše, ulazilo i nešto pravoslavnih Cigana srpskoga jezika, koji se zato i izdaju za Srbe i čije je nacionalno osećanje uostalom srpsko. Druge dve trećine su činidi oni koji se deklarisali za Turke (7115), Arbanase (1421), zatim pored 4 Nemca, 1 Francuza, 1 Engleza, i oni koji su stavljeni u rubriku „ostali” (1433), što će biti Jevreji i Cigani ciganskog jezika.
   I pored petvekovne turske uprave i pored onih austro-turskih ratova krajem 17 i u prvoj polovini 18 veka, kada su Austrijanci na kratko vreme zauzimali KOSOVO I vraćali se nazad, kada su se Srbi usled ratnih neprilika morali raseljavavati ili zbog kompromitovanosti morali bežati sa Austrijancima preko Save i Dunava, kontinuitet srpskag življa u Prištini se održao za sve vreme turske vladavine. Što se taj kontinuitet srpstva u Prištini održavao, dolazilo je otuda što je šira okolina Prištine, Kosovo, ili ceda kosovska kotlina, do 17 veka, kako napred videsmo, bila čisto srpska. A što se taj kontinuitet orpstva u njoj održao i dalje pod turskom upravom, i po doseljavalju Arbanasa na Kosovo, nastajao je iz činjenice, što se srpski živalj održao na Kosovu i po arbanaškom prodiranju na nj. Kosovo je arbanaškim prodiranjem pretrpelo samo etnički poremećaj a ne i etničku promenu. Orpstvo se na Kosovu i po arbanaškom prodiranju održalo dosta dobro.
   Pored srpskih doseljenika iz drugih gradova, srpski živalj se u Prištini održavao i srpskim doseljenicima sa kosovskih sela, naročito iz neposredne okoline. Među srpskim stanovništvom u Prištini, pored rodova za koje se zna odakle su i kad doseljeni, ima i rodova koji se ubrajaju u starinačke. Svakako da to nisu starinci iz srednjega veka, već davnašnji doseljenici, čija se starina zaboravila. Njih ima dosta i u njima se ogleda to održavanje kontinuiteta cppstva u Prištini kroz tursku vladavinu.
   U takve starinačke srpske rodove se ubrajaju: Karakuševići, Hadži Milići, Gapići, Kostići-Protići, Dikići-Stojanovuhu, Filipovići, Panići, Cocići, Gakčići, Zafirovići, Dimčetovići, Ćamšiovići (Puvalci). Među starince su se ubrajali i Ročkomanci, kojih nema više, jer su se po oslobođenju Toplice (1877—79) preselili u Prokuplje.
   Doseljeničkih srpskih rodova, pored onih sa kosovskih sela, ima iz gogovo svih kosovsko-metohijskih gradova i dva roda poreklom iz Makedonije. To su
   Iz Prizrena: Kamperelići, Akseptijevići, Đoketovići i Dul. Doseljeni su u prvoj polovipm 19 veka. U dosellniad starmnom iz Prizrena spadaju i Popovići-Prs(šći, ko,:i su u Prištinu doseljeni iz Lipljana.
   Iz Vučitrna: Topalovići, doseljeni u prvoj polovini prošloga veka, zatim Jančetovići (Ćamilovići, Kikerezi), Paramendići, doseljeni oko 1890 godine i Moračići, doseljenn posle balkanskog rata.
   Iz Kosovske Mitrovice: Apcuhu, doseljeni oko 1850 godine.
   Iz Peći: Pećanci, doseljeni oko 1850 g.
   Iz Đakovice: Jovanovići (Barut), doseljeni oko 1900 g.
   Ia Gnjilana: Jevremovići, doseljeni oko 1900 g.
   Iz Titovog Velesa: Jovanovići („Velešanci”), doseljeni kao mehandžije oko 1870 godine. — Iz Makedonije su, i to iz Jegejske Makedonije, iz Vodena, Srbinovići, doseljeni 1913 g., pošto je Voden u balkanskom ratu potpao pod Grčku.
   Iz kosovskih sela: Hadži Vitkovići (staro prezime Hadži Živići) iz Čaglavice (Srez gračanički), početkom 19 veka. — Prljinčevići, iz Babuša (Srez nerodimski) oko 1850 r., inače starinom iz Sirgašća. — Kozarci, iz Slivova (u slivu Gračanke) oko 1800 g. — Stanisavljevići—Pavlovići, iz Bakšije (Srez gračanički) 1877 g., da ne bi išli u komoru za vreme srpsko-turskog rata te godine. — Pantići, iz vučitrnskog sela Gojbulje oko 1880 g. — Kukurekovići i Dugandžići, iz Donje Gušterice, Pršendići iz Livađa, Veselinovići iz Ribara. Jerinci iz Lapljeg Sela. Milosavljevići iz Gornje Brnice, Rajkovčani iz Sušice i Sekulići iz Gračanice, doseljeni u toku druge polovine 19 veka. Iz Gračanice su još Popovići, Ivići i Torini, doseljeni po balkanskom ratu.
   U Prištini je u 19 veku bilo i Ciicara. Još 1852, kako videsmo, Jukić beleži da u ovom gradu ima 30 cincarskih kuća. Sa opadaljem privrede u Prištini, ti su se Cincari preseljavali u Skoplje, ali ih je i čak pred balkanski rat bilo 25 kuća. Među tim cincarskim rodovima zna se da su Topalj i Ganga bili iz Gopeša, a Kočovići oko 1900 g. ppeseljeni iz Uroševca. Po balkanskom ratu i opi su se vratili u Makedoniju.
   Bilo je i Cincara koji su u Prištinu doseljeni iz Prizrena u prvoj polovini prošloga veka. To su Vasiljevci, koji i sad žive u Prištini i koji se sad dele na Vančetoviće, Laziće, Nastiće, Nikoliće i Đorđeviće. U njihovim kućama se više ne govori cincarski, već srpski, te im je i nacionalno osećanje srpsko.
   U vezi sa kolonizacijom Kosova po prvom svetskom ratu u Prištini se, dobivši imanja na utrinama oko grada, nastanio i dobar broj Crnogoraca. Njihovi rodovi su:
   Iz Morače: Vuksanovići (1920 g.) i Simonovići (1924). Ovi poslednji su doseljeni iz Jablanice u Srbiji, gde su i bili naseljeni po oslobođenju te oblasti 1878.
   Iz Rovaca: Popovići (1921) i Rakočevići (1921). Ima i Rovčana došlih iz Jablanice. To su Perovići (1923), Nikolići (1936) i Ilinčići (1939).
   Od Vasojevića: Bojovići (1928) i Stojanovići (1932).
   Iz Čeva (inače došli iz Toplice): Bogdanovići (1923), Vrbica (1923) i Krivokapići (1928).
   Od Bjelopavlića: Ljumovići. Bili kolonisti u Obiliću (KOCOBO), pa 1939 prešli su u Prištinu na kupljeno imanje.
   Od Drobnjaka: Karadžići (1921) i Mrdakovići (1927).
   Od Nikšića: Žunjići (1920). Od Nikšića došlih iz Toplice su Marekići (1926) i Savići (1930).
   Među ovim kolonistima su i Bulajići, doseljeni iz Hercegovine 1922 g.
   U Prištini ima i nešto pravoslavnih Cigana. Delom žive u čisto srpskom delu grada, u Varoš Mahali, a delom u mahali Ramadanije, blizu železničke stanice. Oni u Varoš Mahali ubrajaju se u starince, jer se ne zna ni od kada su tu ni odakle doseljeni. Ne zna se kad su napustili ciganski jezik. Mada se i oni izdaju za Srbe. Srbi ih smatraju za Cigane i za turske vladavine s njima iisu stupali u bračne veze. Sada ima već prekršaja u tome. Od njih se u stariinačke rodove ubrajaju: Butrići, Čupići, Tatarančići, Rogodžari i Džadžići. Doseljenički ciganski rodovi srpskoga jezika doseljavani su iz kosovskih sela Globoderice (sadašljeg Obilića) i Velikog Alaša i iz podrimske varošice Orahovca.
   Stanovništvo turskoga jezika je u Prištini za ranije doba turske vladavine (do 17 veka) sigurno bilo najvećim delom čisto turskog porekla. Ali od doseljavanja Arbanasa na Kosovo nocle onih neuspelih austrijskih pohoda, ono je mešovitog tursko-arbanaškog porekla. Doseljeici Arbanasi muslimani, stupajući u grad, pridruživali se turskoj muslimanskoj sredini. Kako je važila činjenida da je muslimanska vera turska vera, to su se oni i izdavali za Turke i primali tursko nacionalno osećanje. U tome izjednačavanju s Turcima su, ne samo oni koji su stupali u državne ili verske službenike, već i oni privrednici i obični građani primali turski jezik. U tom primanju turskog jezika pripomogle su i bračne veze između njih i Turaka, jer zbog iste vere, zapreke u tome nije bilo. Činjenica pak da je turski i vremenom poturčavani gradski živalj bio kulturniji od doseljavalog arbanaškog, mahom seljačkog življa, još više je uticala da arbašaški muslimanski doseljenici primaju turski jezik i tursko nacionalvo osećalje.
   Među stanovništvom turskog jezika u Prištini je tako, vremenom, sve više bilo onog čije je poreklo arbanaško, jer su isto tako vremenom, stari i pravi turski rodovi izumirali ili iseljavanjem nestajali. Pravih turskih rodova je dosta nestalo i u iseljavanju muslimana u Tursku između balkanskog i drugog svetskog rata, kao što je naprimer bno rod Krdžil. Iako jedna. polovina sadašnjeg muslimanskog stanovništva u Prištini ima turski maternji jezik, pravih Turaka među njima skoro nema.. U prave turske rodove se ubrajaju Šiško Ahmet familijesi, Džindžići i Karabegovi, za koje se ne zna kad su i odakle doseljeni. Možda su turskog porekla i Junuz efepdiler. Znaju za šest pojaseva unazad, ali ne znaju odakle su doseljeni i ne pripadaju ni jednom arbanaškom fisu.
   Među stanovništvom turskog jezika se nalazi i jedan poturčeni srpski rod. To su Čičoler. Prezime im potiče po nekom doseljeniku sa Kosova, koji je po doseljavanju u Jašap pašino vreme (oko 1830) uskoro prešao u islam a koga su Turci i po njegovom poislamljivanju zvali srpskim uobičajenim apelativom čičo, kako su ga zvali i pre toga, jer jebio ctap.
   U poturčene Arbanase se ubrajaju Džinići, kako ih zovu Srbi ili Džinol (od turskog Džin o(g)ul — što znači sin ili potomak Džinov), kako je njihovo prezime poznato kod Arbanasa na Kosovu. Inače je njihovo zvanično prezime za turske vladavine kao prezime begovske familije, bilo Džin-zade. U drugoj polovini 18 i prvoj polovini 19 veka bili su samozvani i skoro samovlasni gospodari Kosova, Drenice, Laba i Gnjilanske Morave. Najznatniji među njihovim članovima bili su Malić paša (početkom 19 veka) i njegov sinovac i naslednik u vlasti, Jašar paša (oko 1830). Kako je Malić paša sin Husref begov, a ovaj pak sin Džin AJŠ paše, koji se dočepao vlasti na Kosovu, to izlazi da je njihovo prigrabljivanje vlasti bilo uskoro posle onog drutog neuspelog vojnog pohoda na Tursku 1737. Za Džin Ali pašu se kaže da se na Kosovo doselio kao stočar, da je imao veliku zadrugu, da je bio mnogo bogat, naročito u stoci. Kod samih Džinića postoji predanje da su toga Džin Aliju i Srbi sa Kosova pomogli u tom prigrabljivanju vlasti. Džinići su doseljeni iz Albanije preko Ljume, inače su od fisa Kpacnuća. Sada od prištinskih Džinića živi u Prištini samo jedna kuća; ostali su se po balkanskom ratu otselili u Carigrad. — U poturčene Arbanase spadaju još Miftijini, doseljeni iz gornjo-moravskog sela Slatine, inače su starinom iz Albanije, od fisa Sopa—Hadži Aguš Hamdi, doseljeni iz podrimskog sela Maleševa. — Suliman pašalar, iz lapskog sela Svetlja. — Mufti Mehmed S’zan, iz lapskog sela Bradaša. — Uzunovit, iz lapskog sela Braine. — Šatrol, iz Plešine (Srez nerodimski). — Jusuf Fetah, iz Drenice. — Rodova poturčenih Arbanaca ima još; pobrojani rodovi su uostalom pajveći i najvažnijni rodovi.
   Arbanasi arbanaškog jezika pak su noviji doseljenici najvećim delom iz vremena po balkanskom ratu, kada, sa prestankom turske uprave, prestaje i turski uticaj na muslimanske Arbanase u gradu. Među njima ima koji su se doselili pz kosovskih i dreničkih sela, a najviše ih je iz sela u Labu. Najveći razlog njihovog doseljavanja je što su se odmah po balkanskom i prvom svetskom ratu hteli iseliti u Tursku. No dešavalo se da se, pošto bi prodali imanja na selu, iseljavanje obustavljalo, da im se „zatvarao put” bilo od strane vlade ondašnje Srbije, odnosno vlade stare Jugoslavije, bilo da je Turska prestajala na izvesno vreme da prima useljenike. Ostavši bez imanja, prelazili su u grad i odavali se raznim poslovima, najčešće kiridžijanju. Neki su se namerno preseljavali u gradove, pa tako i u Prištinu, da bi kao gradski stanovnici kao „Turci” dobili vizu, jer se viza za useljavanje u Tursku od strane pretstavništava Turske Republike prveistveno davala Turcima, za koje su ta pretstavništva dobro znala da ih na Kosovu ima samo po gradovima.
   Pored pravoslavnih Cigana, o kojima je bilo nacred reči, u Prištini ima i muslimanskih Cigana. Njih je bilo i pre rata 1877—78, a otada im je broj uvećavan, jer je među muhadžirima iz oslobođenih krajeva Srbije po tom ratu, naročito iz Toplice, bilo i muslimanskih Cigana. Čitav gornji deo Ciganske Mahale naseljen je tim Ciganima iz Toplice.
   Najveći broj među muslimanskim Ciganima govori ciganski, ali ima i takvih čiji je maternji jezik arbanaški. Ovi drugi su doseljavani iz Drenice i Laba, gde su, živeći među Arbanasima, čak i po njihovim Kyćama kao momci sa svim svojim članovima, napustili svoj a primili njihov jezik.
   U Prištini je doskoro bio i dobar broj Jevreja. U odeljku o privrednom razvitku videli smo da se jedan Jevrejin pominje u Prištini još u prvoj polovini 15 veka kao zakupac i izvoznik srebrne rude. Ali docnije, sve do 17 veka, nema pomena o Jevrejima u Prištini. Oni, kojih je bilo do 1949 godine, potiču od kraja 17 veka.
   Najstariji od jevrejskih rodova bili su Bahar i Ruben. Doseljeni su bili iz Novog Brda krajem 17 veka, po onom neuspelom austrijskom vojnom pohodu na Balkan, kada je Novo Brdo u privrednom pogledu izgubilo svaki značaj. — Naftali je doseljen u Malić pašino vreme (početak 19 veka) iz Sarajeva. Iz Sarajeva je poticao i rod Adižes, koji je u Prištinu bio došao preko Skoplja, kad i Naftali. — Po drugom prštinskom požaru 1863 doseljeni su bili Bivas iz Skoplja, Navon iz Bitolja i Mandil iz Leskovca. Oko 1875 je iz Soluna bio dsseljen Levi. Predak mu je bio došao kao opančarski radiik, ali je zbog učenosti (verske) uzst za sveštenika, te je njegova uporodica sve do drugog svetskog rata bila sveštenička porodica u Prištini. U to vreme, posle Levija, bili su doseljeni Koep iz Kostura i Kaldersi iz Bitolja. — Baruh je bio dsseljen iz kosovskog sela Bariljeva, te su se otuda njegovi članovi zvali Bariljevci. Ranija starina mu je nepoznata. Staro prezime mu je bilo Bahar, ali nije ni u kakvom srodstvu sa onim napred pomenutim istoimenim rodom. — Lazar je bio dsseljen 1893 iz Skoplja, gde se u prvoj polovini prošlog veka doselio nz Ćustendila. Pred kraj prošlog veka kao križar duvana bio je doseljei Berah.
   Sa svojim naglim razvitkom u 19 veku Skoplje je, kao i Jevreje iz Bitolja i Štipa, privlačilo Jevreje i iz Prištine. Tako se od mnogih jevrejskih rodova iselila tada po koja kuća u Skoplje, a rod Konforgi se tamo sav preselio. Isto tako su se Jevreji iz Prištine preseljavali i u Kosovsku Mitrovicu, kada se ova posle 1873, kao tadašnja završna stanica na kosovskoj pruzi, počela naglo razvijati. U Kocovsku Mitrovicu bilo je iseljenika iz rodova Adižes (1898), Lazar (1904) i Koen (1910).
   Pred drugi svetski rat bilo je u Prištini 450 sganovnika Jovreja (oko 80 kuća). Za vreme drugog svetskog rata uništeno ih je od strane Nemaca i njihovih pomagača više od pola, da ih je 1948 godine bilo oko 200 osoba. 1949 godine su se i ONI iselili u Izrael, tako da sada gotovo nema Jevreja u Prištini. Ostate su samo po jedna kuća od rodova Navon, Baruh, Bivas i Levi.
   V. TOPO GRAFSKI RAZVITAK (……………………….)
   VI. tip (…………………………………………)

   D-r Atanasije Urošević

   Odgovori