Poreklo prezimena Karadžić

KARADŽIĆI

(žive u Petnjici, G. Bukovici, Malinsku, Šavniku, Kovčici, Paležu i Žabljaku)

Po predanju, Karadžići su još u 14. vijeku živjeli u oblastima ispod planine Karadžice u Makedoniji. Ove oblasti su se tada nalazile u sastavu Nemanjića države. Ne zna se da li su Karadžići svoje prezime dobili po ilanini Karadžici, ili se planina po njima tako nazvala.

Nema nikakvih pisanih dokumenata iz kojih bi se vidjelo kada se ova porodica počela iseljavati iz svoje postojbine ispod planine Karadžice. Ali, na osnovu tadašnje situacije, moglo bi se pretpostaviti da su se oni počeli iseljavati pred nadiranjem Turaka i njihovim osvajanjima oblasti u kojima su živjeli Karadžići. Sve porodice koje nijesu htjele da žive pod turskom vlašću i prihvate vazalni odnos, selile su se u krajeve u koje Turci još nijesu bili došli.

Karadžići su se kretali prema zapadu i, kako narodno predanje kazuje, naselili su se u centralnom dijelu plemena Vasojevići, u mjestu Lopate kod Lijeve Rijeke. Postoji živa tradicija u Vasojevićima, kod nekih bratstava, da su Karadžići u bliskom srodstvu sa Đukićima, Miloševićima, Čukićima, Bojovićima, Popovićima i Vukićevićima.

Kako su Karadžići bili nemirna i ratoborna porodica, nijesu se nikako mogli pomiriti s tim da s Turcima žive u mirnijim odnosima, već su stalno s njima ratovali. Nakon sto šezdeset godina po doseljenju u Vasojeviće, morali su i odatle da se sele, jer su poubijali neke Turke zulumćare koji su činili zulum tamošnjem stanovništvu. Iz Lopata su krenuli na jug i jugo-zapad i naselili se u Zeti u blizini Podgorice oko 1630. godine. U Zeti su kratko boravili, samo deset-dvanaest godina, pa su i odavde, pod pritiskom Turaka iz Podgorice, morali da se sele na zapad u krajeve koji nijesu bili pod Turcima. Na svom putu stignu u selo Milojeviće, u Pješivcima, gdje su kratko ostali; odatle pređu i nasele se na Banjanima i tu dođu u dodir s Novljanima koji su u to vrijeme naseljavali Banjane. Iz njihovog porodičnog rodoslova vidi se da su oni tada nosili i prezime Ognjenovići pored svoga prezimena Karadžići. Nije im poznato kako su dobili ovo prezime. Zna se da i danas u Banjanima živi bratstvo Ognjenovići i smatra se da su ogranak Karadžića koji su tu ostali nakon iseljenja Karadžića u Drobnjak.

Šujo Karadžić kazuje, u razgovoru s Vukom Popovićem, da mu je njegov djed Mitar pričao da su Karadžići jedno vrijeme nosili prezime Ognjenovići, ali ne zna tačno kada i na osnovu čega.

Pošto su došli u dodir s plemenom Novljani u Banjanima, koje je već postepeno naseljavalo drobnjačku teritoriju, Karadžići su vidjeli sigurnost u ovom jakom plemenu, pa su mu se pridružili i s njima naselili jedan predio u Drobnjaku. Zemlja koju su naselili u Drobnjaku bila je prije njih u vlasništvu porodice Kovač, koja je posjedovala Petnjicu sa okolinom.

Ovo bratstvo je za kratko vrijeme steklo veliki ugled u plemenu. Isticali su se junaštvom i pameću, pa su se kao takvi nametnuli Drobnjacima koji su ih prihvatili kao svoje i birali ih na razne funkcije, počev od seoskih knezova, barjaktara, pa do plemenskih vojvoda i kapetana.

U Drobnjak su došli poslije 1650. godine; prema porodičnom rodoslovu došao je Đuro sa tri sina: Mitrom, Ristanom i Borom.

Svi današnji Karadžići u Drobnjaku potiču od Ristana i Mitrovog sina Milutina. Osim Milutina, Mitar Đurov imao je još sinove: Miloša, Draška, Mijata i Joka. Joko Mitrov je bio drobnjački vojvoda, a njegova se porodica odselila u Bosnu pod planinu Jahorinu poslije ubistva bihaćkih šehova, koji su bili došli u Drobnjak 1718. godine da propovijedaju islam; od njega je tamošnje bratstvo Divljani.

Braća vojvode Joka Mitrova Miloš i Draško odseliše se u Hercegovinu u okolinu Trebinja i od njih je tamošnje bratstvo Petijevići.

Boro Đurov imao je sina Đura, koji se sa svojom porodicom odselio u užički kraj, u selo Zaovine, gdje se njegovi potomci po njemu prozvaše Đurići.

Ristan Đurov imao je sina Rista, a ovaj Jakova i Ristivoja. Ristivoje je imao dva sina – Dragića i Radojicu, a Jakov Novaka.

Milutin, sin Mitra Đurova, imao je dva sina: Mitra, koji je bio knez, i Anta. Anto je imao Mihajila i Stanišu. Knez Mitar Milutinov imao je tri sina: Tomu, Milutina i Nikolu. Toma je imao Joksima, zvanog Bandula, ovaj Stevana, a Stevan Vuka. Joksim se sa sinom Stevanom odselio u loznički kraj, u Tršić.

Milutin, sin kneza Mitra, imao je sinove Joka i Mitra. Joko je bio drobnjački vojvoda i za njega se priča da se pregonio oko vojvodstva sa Nikolicom Cerovićem. Dalje se priča da je Joko bio optužen kod vezira u Travniku da vrši samovolju u Drobnjaku, pa ga zato vezir pozove u Travnik i pogubi ga zbog optužbi iz Drobnjaka. Nakon pogubljenja vojvode Joka, drobnjački knezovi i prvaci pođu kod vezira u Travnik da im odredi i postavi novog vojvodu. S njima pođe i Jokov mlađi brat Mitar, koji tada reče veziru: „Da bog da, čestiti vezire, da postaviš za vojvodu onoga koji bi bio najbolji za sirotinju i za cara“. Vezir ga prizove i upita ko je, pa kad sazna, reče: „Ja sam ti skoro brata posjekao“. Mitar na to odgovori da je ovaj to zaslužio. Nakon razgovora, vezir postavi za drobnjačkog vojvodu Mitra Milutinova, brata Jokova.

Vojvoda Mitar bio je vrlo istaknuta ličnost, ugledan čovjek i poznati junak; opjevan je u narodnim pjesmama. Potpisnik je na predstavci koju su hercegovački glavari poslali ruskoj carici Katarini, zbog čega ga je odlikovao zlatnom medaljom ruski car Pavle. Mitar je poginuo na Godijeljima, na spavanju, pod sumnjivim okolnostima oko 1776. godine (ne zna se ko ga je ubio). Ostao mu je sin Stojan od sedam-osam godina (rođen oko 1768-1769). Stojan je bio sestrić vojvode Staniše Aleksića sa Pošćenja. Staniša je bio vojvoda drobnjački poslije Mitrove smrti sve do 1785. godine, kada i on gine u Bukovici.

Poslije Stanišine smrti Drobnjaci su se skupili na Berišinoj luci da izaberu vojvodu. Na ovaj skup došla je i Stojanova majka, a sestra Stanišina, koja je tada rekla: „Drobnjaci, Stojanovo je vojvodstvo, ostalo mu je i od oca i od ujaka“. Drobnjaci se s tim saglase i izaberu Stojana Mitrova za vojvodu. Stojan je postao drobnjački vojvoda tek oko 1790. godine. U ovom vremenu Drobnjak je bio u stalnom ratu s Turcima. Stojan je predvodio Drobnjake 1805. godine, u borbi na Kulićima, na pivskoj planini, gdje su Drobnjaci razbili silnu tursku vojsku koju je predvodio paša Skogovak. Protjerali su je prema Šćepan-polju, a nakon pobjede, Drobnjaci zanoće u Pirnom Dolu. Slaveći pobjedu, oni su se opustili, iznapijali i pospali bez postavljenih straža. Turci se u toku noći prikupe, opkole Drobnjake i napadnu ih, tako da Drobnjaci doživješe strahoviti poraz u kome izginu veliki broj ljudi, a među njima i vojvoda Stojan Mitrov Karadžić.

Stojanu ostanu tri sina: Vasilija-Šujo, Mimo i Mitar. Šujo je imao osamnaest godina kada mu je otac poginuo i kada je postao drobnjački vojvoda. Šujo je bio istaknuti junak svoga doba. Učestvovao je u svim borbama protiv Turaka koje su u njegovo vrijeme vođene. Istakao se u Prvom srpskom ustanku, gdje je, s ostalim Drobnjacima, učestvovao u zauzimanju Beograda i drugih mjesta u Srbiji. Godine 1812. kada je paša Miljevina udario na Drobnjak, Šujo je dao odlučan otpor. Važnu ulogu je odigrao prilikom pogibije Smail-age Čengića 1840. godine na Mljetičku. O Šuju je bilo detaljnije govora u prvom dijelu ove knjige, Umro je 1857. godine kao posljednji vojvoda iz ovog velikog bratstva.

Mimo, sin Stojanov, istakao se kao dobar junak u mnogim bojevima protiv Turaka; opjevan je u narodnim pjesmama. Mimov sin Milovan bio je kapetan u Drobnjaku, istaknuti i poznati junak u mnogim bojevima protiv Turaka, naročito 1852. godine.

Toma Novakov uskočio je u Rovca, odakle je četovao desetak godina. Poginuo je oko 1800. godine pod Ljubišnjom od ruke nekog Spahića iz Grdijevića.

Radojica Ristivojev, zvani Ranjak, bio je poznati hajduk i istaknuti junak, a Sekule Jokov, oficir, takođe je bio poznata ličnost i istaknuti junak svoga doba.

Vasilj Nikolin, opjevan u narodnim pjesmama kao Kandić Vasilj (po majci Kandi, tako je na uže nazvan), bio je istaknuti junak u plemenu.

Pero Tomin bio je jedan od najistaknutijih drobnjačkih junaka svoga doba. Poginuo je junački u borbi s Turcima 1852. godine.

Nikola Vasiljev, stotinaš, bio je istaknuti junak i ugledni plemenik i za svoje zasluge odlikovan je Medaljom za hrabrost i Danilovim krstom. Ilija Pulov, Nikolin unuk, bio je drobnjački barjaktar. Preselio se s porodicom u Gornju Bukovicu, gdje je živio do kraja života. Njegov sin Sava bio je ugledni bratstvenik i plemenik i kao veliki rodoljub i patriota pristupio je NOP-u od prvih ustaničkih dana 1941, godine, a okončao je svoj životni put 1944. godine u Žabljaku. Savin sin Miomir po ugledu na svog oca i slavne pretke svrstava se red boraca za slobodu protiv mrskog nepriajtelja i osvajača. Pripadnik je NOV-a od prvih ratnih dana. Borac je Četvrte crnogorske brigade od njenog osnivanja u čijim redovima gine u Morači 1944. godine.

Radojica Ristivojev i Novakov unuk Staniša Krstov preselili su se iz Petnjice na svoje ljetne katune u Jezerima u Kovčicu oko 1840. godine. Krsto Stanišin je imao četiri sina: Radivoja, Stanka, Jovana i Stanišu. Jovan i Staniša su bili ugledni bratstvenici, a Jovan je zbog svog izuzetnog momačkog stasa i izgleda bio perjanik kod knjaza Nikole, Jovanov sin Pavle bio je poznati prosvjetar, kulturni radnik i priznati književnik. Nestao je relativno mlad u vrijeme kad se intenzivno stvara. Zbog njegovih zasluga biblioteka u Osnovnoj školi „Dušan Obradović“, čiji je bio dugogodišnji direktor, nosi njegovo ime.

Milivoje Petrov iz Petnjice, oficir crnogorske vojske, bio je vrlo ugledan i popularan u bratstvu i plemenu i kao takav biran je dva puta zaredom za predsjednika drobnjačke opštine.

Ilija Milosavljev, unuk Petrov, bio je ugledni domaćin u svom bratstvu, a isticao se kao dobar poznavalac starina, Njegovi sinovi su od prvih ustaničkih dana stupili u redove NOV-a. Novak je poginuo kao borac Četvrte crnogorske brigade na Sutjesci 1943. godine, a Mirko na Ravnom 1944. godine. Njihov stariji brat Milić je pripadnik NOP-a od prvih ustaničkih dana, borac Četvrte crnogorske proleterske brigade od njenog osnivanja, a kasnije u 7. crnogorskoj omladinskoj brigadi (RVI i nosilac je Partizanske spomenice 1941).

Vasiljev potomak Vuko Urošev iz Petnjice bio je u jedinicama NOV-a od prvih ratnih dana, a poginuo je kao borac Četvrte crnogorske proleterske brigade juna 1943. godine na Zelengori. I Miro Vasilijev iz Petnjice je borac Četvrte crnogorske proleterske brigade od njenog osnivanja. Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine, a i Vojin Milovanov iz Petnjice nalazio se među borcima ove brigade od prvog dana njenog osnivanja. Miloš Spasojev iz Petnjice poginuo je kao komandant bataljona NOV-a 1944. godine kod Trnova.

U toku NOR-a 1941-1945. godine iz ovog bratstva su, pored već nabrojanih, poginuli: Petar Milov iz Petnjice na Krnovu 1941, Savić Božov sa Kovčice i Nikola Spasov iz Petnjice na Pljevljima 1941, dok je Milan Isakov sa Kovčice okončao svoj život u borbama koje su vođene na Poljima Kolašinskim 1942. godine.

Ljubica Jagoševa iz Paleža bila je u NOP-u od prvih ustaničkih dana, a poginula je kod Jajca 1943. godine kao borac Četvrte crnogorske proleterske brigade. I Milorad Galov iz Paleža, prvoborac u sandžačkim jedinicama, poginuo je 1944. godine kod Mijakovića. Njegov brat Relja i setra Milojka – Cica su u NOV-u od prvih ratnih dana u sandžačkim jedinicama. Oboje su nosioci Partizanske spomenice 1941.

U Komitskom pokretu 1916-1918. godine iz ovog bratstva su bili Neško Mijov i Dimitrije Ristov, oba iz Petnjice.

Negdje oko 1840. godine Rale Jokov iz Petnjice uskoči među Uskoke na Malinsko.

Oko 1835. godine Maksim Joksimov, sa sinovima Mirom, Novicom i Obrenom, iseli se u Jezera, u selo Palež kod Žabljaka. Milutin-Minjo, Obrenov sin, bio je perjanik na Cetinju, a njegov sin Majo je bio prvi osnivač ugostiteljstva u Žabljaku kada je tridesetih godina 20. vijeka podigao prvi hotel, zvani Majov hotel. I Majov sinovac Vajo Lakov bio je nastavljač ove porodične tradicije, a nastavio je stopama svoga strica Maja. Istakao se kao dobar ugostitelj i turistički radnik u poratnom periodu. Umro je relativno mlad u 46. godini života.

Mirov sin Pajo iz Paleža komandovao je artiljerijom u balkanskim ratovima protiv Turaka 1912. godine kada su osvojena Pljevlja. Njegovi unuci Vojin i Bogdan su bili borci NOR- a od prvih ratnih dana. Vojin je bio borac Četvrte crnogorske proleterske brigade od njenog osnivanja. Krajem rata je bio komandant artiljerijske brigade Treće divizije. Nosilac je Partizanske spomenice 1941.

Novičini sinovi Jovan i Stevan su bili ratnici iz prvih ratova, a u balkanskim i u Prvom svjetskom ratu su učestvovali i Jovanovi sinovi Milovan i Risto. Risto je sa svojom porodicom aktivno učestvovao i u NOR-u. Njegova kćerka Sofija je pripadnik NOP-a od prvih ustaničkih dana, borac je Prve proleterske brigade i nosilac Partizanske spomenice 1941. Njen brat Avram bio je borac 7. omladinske crnogorske brigade od njenog osnivanja. Milija Jokov iz Žabljaka takođe je bio borac 7. omladinske crnogorske brigade od njenog osnivanja. U redovima 7. crnogorske omladinske brigade bili su, pored do sada nabrojanih, i sljedeći bratstvenici: Gojko Ilijin iz Petnjice, Rajko Vasilijev, Marinko Savin, Milivoje Mališin, sva trojica iz Petnjice i Bogdan Vukapšnov sa Pašine Vode.

Oko 1840. godine, iz Petnjice se u Palež dosele Ristivojevi sinovi Dragoje-Draga i Dragić sa sinovima: Pavlom, Novakom, Vidakom, Aleksom, Milošem, Stankom i Gledom. Aleksa, Miloš, Stanko i Gledo se odsele u toplički kraj, odakle se Gledo, poslije smrti njegovog sina Milisava, vrati sa sinom Đorđijem u Palež. Đorđije je otišao na rad u Ameriku, gdje je poginuo u jednom rudniku ne ostavivši muškog potomka.

Spasoje Blagojev je kao oficir komandovao jedinicom u balkanskim ratovima i poginuo je na Bregalnici 1913. godine. Njegov brat Radoje je učesnik balkanskih i Prvog svjetskog rata; zarobljen je od strane Austrougarske i proveo je u logorima do 1918. godine, da bi u toku NOR-a bio interniran od strane Italijana; bio je u logorima Albanije i Italije, odakle se vratio poslije oslobođenja 1945. godine. Radojevi sinovi Radule i Drago bili su pripadnici NOP-a 1941-1945. godine.

Krsto Savov iz Petnjice bio je jedan od najmlađih predsjednika šavničke oppggine šezdesetih godina 20. vijeka, a kasnije se nalazio na odgovornim dužnostima u privredi.

Ovo brojno bratstvo u Drobnjaku dalo je, u dugom vremenskom periodu, dosta istaknutih ljudi – junaka i plemenskih prvaka. Imali su dosta školovanih ljudi raznih profila: inžinjera, profesora, ljekara, oficira, književnika, umjetnika, univerzitetskih profesora i akademika, koji su davali pečat vremenu u kojem su živjeli. Vuk Karadžić, najistaknutija ličnost na polju narodne književnosti i jezika, pravi je izdanak ovog bratstva o kome ovdje nećemo govoriti; o njemu je rečeno dosta u jugoslovenskoj književnosti, a najbolje i najviše je rekao on sam.

Karadžića ima odseljenih po cijeloj Srbiji, u mnogim mjestima, gdje se neki prezivaju Karadžići, a neki Drobnjaci.

Slave Aranđelovdan.

IZVOR: Stojan Karadžić, Vuk Šibalić: Drobnjak i porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo, 1997, priredio saradnik portala POREKLO Vojislav Ananić