Poreklo prezimena, selo Krstac (Sjenica)

Poreklo stanovništva sela Krstac, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

Krstac je selo koje se nalazi u krajnjem severnom delu Sjeničke kotline na obali Sjeničkog jezera. Udaljeno je 12 km severno od Sjenice. Locirano je pored regionalnog puta Sjenica – Kladnica – Ivanjica. Smešteno je u visinskom pojasu 1.060-1.090 m i svrstava se u naselja razbijenog tipa. Površina seoskog atara iznosi 1.013 ha, a Katastarske opštine Krstac 1.418 ha, koja obuhvata i atar sela Kanjevina, površine 405 ha. Veći deo atara sela je potopljen veštačkom akumulacijom – Sjeničkim jezerom. Prema popisu 2002. godine Krstac je imao 30 žitelja.

U ataru sela se nalazi Krstački izvor i livade poznate kao „Krstačka dolina”.

Na teritoriji sela vršena su arheološka istraživanja, koja ga svrstavaju u stara naselja. Lokaliteti potiču iz XIV i XV veka. „Na prevoju brda Bubanj, na imanju Ljubiše Tubića, nalazi se lokalitet Crkvina, na kome su ostaci crkve sa nekropolom. Crkva se uočava u konfiguraciji terena. Severno i istočno od crkve nalaze se ostaci nekropole, sa koje su povađsni nadgrobni spomenici. U južnom delu lokaliteta nalazi ss spomsnik podignut 1939. godine palim i umrlim ratnicima u ratovima 1912-1918. godine. Na seoskom groblju se nekada nalazila i crkva, od koje je očuvana samo stopa časne trpeze. Na padini ispod groblja i nekadašnjs škole, nalazi se lokalitet Duvarine, na koms ss vide tri veće gomile obrušenog kamena, za koje nije utvrđsno da li su ostaci porušenih objekata.” [Premović- Aleksić, 1990, 86-87] U srednjem veku ovo sslo javlja se pod nazivom Krstače. Pod istim imenom se pojavljuje i 1528. godins u turskom popisu, a pod sadašnjim imsnom u XIX vsku. Krajsm XVI veka prvi put se pominje sslo Krstac. Pored sela Krstac bilo je upisano da je njegovim žiteljima stavljsno u dužnost da izgrade most na reci i da ga održavaju. To su bils reke kojs se nalaze u blizini sela i kojs su tada nosile imsna Senica i Jošanica, a danas su to Vapa i Uvac [Mušović, 1980, 39-64]. Pod istim imenom selo se javlja i u popisu 1921. godins, kada je imao 23 doma i 192 stanovnika.

Msštani smatraju da naziv sela vodi poreklo od reči krst, dsminutiv krstac.

Krstac je struju dobio 1976. godine. U selu js čstvorogodišnja ospovna škola otvorena 1945. godine, a radila js od 1951. do 1959, godine, kada js prestala sa radom zbog nsdostatka učenika. U selu 2008. godine nije bilo nijednog đaka. Asfaltni put js izgrađen 1990. godine. Stanovništvo se vodom snabdsva preko seoskog vodovoda, sa izvora. Mnogi meštaii su zaposleni u rudniku uglja u Štavlju. Domaćinstva u selu su dobila telefon 2006. godine.

Selo je u periodu 1948-1953. ostvarilo porast broja stanovnika 40%, ali je do 2002. godine broj stanovnika smanjen 89%. Brojno kretanje domaćinstava pratilo js depopulacione procese u ovom selu. U periodu od 1971. do 2002. godine broj domaćinstava je smanjen 69%. Od 1953. prosečan broj članova u domaćinstvu je u opadanju, tako da su 1991. i 2002. u selu bila 2 domaćinstva sa 5 i više članova, s tim što 2002. godine nije bilo nijedno domaćinstvo sa 7 i više članova.

Broj stanovnika i domaćinstava sa indeksima i prosečnim brojem članova u domaćinstvu

Godina   Broj stanovnika   Broj domaćinstava   Srednji broj članova u domaćinstvu

1948.                 201                                 24                                        8,37

1953.                 282                                  31                                       9,09

1961.                 279                                  39                                        7,15

1971.                 145                                  39                                        3,71

1981.                  90                                  30                                        3,00

1991.                  50                                   18                                        2,77

2002.                30                                    12                                        2,50

Domaćinstva u selu Krstac:

1. Šaponjić Dušan

Domaćinstvo ima 4 člana. Od Sjenice je udaljeno 12 km, a osnovne škole 5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala, ima vodu, sanitarne uređaje i struju (od 1976. godine). Jedan član domaćinstva traži posao, 1 je učenik osnovne, a 1 srednje škole. Bave se uzgojem goveda.

Poreklo: preci su se doselili davno; smatraju se starosedelačkom porodicom u selu Krstac. Slave Sv. Stefana.

Rod: Jovanovići.

2. Kaličanin Srbo

Domaćinstvo ima 5 članova. Od Sjenice i osnovne škole je udaljeno 5 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1976. godine. Jedno lice je zaposleno van teritorije Sjeničkog kraja, a jedno traži posao. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.

Poreklo: preci su se doselili davno; smatraju se starosedelačkom porodicom u selu Krstac. Slave Mitrovdan.

Rod: Zagrađani.

3. Vučković Blagoje

Domaćinstvo ima 5 članova. Od Sjenice i osnovne škole je udaljeno 5 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1995. godine. Jedno lice traži posao. Domaćinstvo uzgaja goveda.

Poreklo: preci su se doselili davno; smatraju se starosedelačkom porodicom u selu Krstac. Slave Sv. Stefana.

Rod: Milikići.

4. Jovanović Jugoslav

Domaćinstvo ima 4 člana. Od Sjenice i osnovne škole je udaljeno 5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala, ima vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1976. godine. Dva lica su zaposlena van teritorije Sjeničkog kraja. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore. Slave Sv. arhangela Mihaila.

Rod: Milikići.

5. Vučković Stojna, jednočlano domaćinstvo;

6. Jovanović Vidosav, 2 člana;

7. Milikić Radoslav, 2 člana;

8. Milikić Mlađen, 5 članova;

9. Tubić Radoje, jednočlano domaćinstvo;

10. Mlađenović Stanko, 2 člana domaćinstva.

Odseljeni pojedinci iz sela Krstac:

1. Tubić Dragoslav, iseljen u Kragujevac;

2. Tubić Ljubiša, iseljen u Čačak;

3. Milikić Ratomir, iseljen u Sjenicu;

4. Jovanović Radoman, iseljen u Topolu;

5. Milikić Stevan, iseljen u Beograd;

6. Milikić Miloš, iseljen u Novi Sad;

7. Milikić Mirko, iseljen u Smederevo;

8. Milikić Zdravko, iseljen u Ivanjicu;

9. Jovanović Dragiša, iseljen u Sjenicu;

10. Ćurčić Bogdan;

11. Ćurčić Miladin, iseljen u Kraljevo.

Stanovnici sela Krstac su se iseljavali u Sjenicu, Čačak, Beograd, Novi Sad, Smederevo i druge gradove Srbije. Krstac i Caričine su sela iz kojih se iseljavalo najviše stanovništva Sjeničkog kraja.

U selu je 1991. učešće stanovništva do 19 godina starosti u ukupnoj populaciji bilo 14,00%, a 2002. godine 13,33%. Učešće stanovništva preko 60 godina starosti 1991. je iznosilo 36,00%, a 2002. godine 60,00%. Indeks starenja 1991. iznosi 2,57, a 2002. godine 4,50 indeksnih poena. Na osnovu ovih pokazatelja sa sigurnošću se može reći da selo nema demografsku budućnost.

Stanovništvo po veroispovesti

Godina            1991.   %

pravoslavni  50        100,00

muslimani     –           –

ostali             –           –

Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti

Godina            2002.   %

Srbi              30         100,00

Bošnjaci        –           –

Muslimani    –           –

Ostali            –           –

Selo je naseljeno srpskim stanovništvom, koje je doseljeno u XVIII veku iz Crne Gore. Slave Sv. arhangela Mihaila, Sv. Nikolu, Sv. Savu, Sv. Stefana i Mitrovdan.

Krstac je 1981. imao 76 staiovnika sa preko 15 godina starosti, 1991. godine 48, a 2002. godine 26 stanovnika. Broj lica bez škole se u periodu od 1981. do 2002. godine smanjio 72%, sa 4 razreda osnovne škole 59%, sa osnovnom školom 67% i sa srednjom školom 67%; 1991. je evidentirano jedno lice sa završenim fakultetom, a 2002. godine jedno lice za završenom višom školom. Prema podacima iz 1991. bilo je 8 nepismenih lica (18,75%), a 2002. godine nije bilo nepismenog stanovništva.

Prema podacima iz 2002. godine domaćinstva prihode ostvaruju uglavnom iz poljoprivrede (50,00%), nepoljoprivrednih delatnosti (33,33%), dok je mešovitih 6,67%, što je znatno drugačije u odnosu na 1991. godinu, kada je prihode iz poljoprivrede ostvarivalo 72,22% domaćinstava i kada je stočni fond bio znatno brojniji.

IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić