Kriči – tragom izgubljenog plemena (drugi dio)

Problematika kričkog imena

O nastanku kričkog imena postoji nekoliko teorija. Neke od njih bazirane su na drobnjačkim predanjima, neke od njih na lingvističkim zaključcima, dok neke predstavljaju slobodna razmišljanja na tu temu. Izdvojiću one teorije koje mi djeluju najzanimljivije.

• Kriči = kričanje

Prema drobnjačkom predanju koje je zabilježio Luburić, Kriči su ime dobili od Srba kojima je njihov govor ličio na kričanje. Profesor Aleksandar Loma smatra da veza kričkog plemenskog imena (Kričak, Kričkovi) sa glagolom kričati izgleda vjerovatno jer je apelativ kričak, “čovjek koji kriči”, zabilježen tokom XVII vijeka. Međutim, profesor navodi da je to po svemu sudeći samo podrugljivo objašnjenje ovog starog etnonima.

• Kriči = Grci

Prema razmišljanju nekih ljudi porijeklom sa područja Drobnjaka i Krička, kričko ime moglo je nastati transformacijom riječi grčki u krički. Navode da se stara karaula i današnje selo Kričak u narodu nazivaju Krčak, po tome što je u blizini ove karaule staro vojničko grčko naselje.  Isto tako, postoji živa tradicija o Grcima kao starom stanovništvu tih područja. Međutim, prema profesoru Lomi, ova teorija je jezički neodrživa.

• Kriči = crni, crnokosi, crnomanjasti

Prema nekim razmišljanjima, ime Kriči moglo je doći preko riječi krisio, odnosno ilirske krusi, što bi prema današnjem albanskom terimunu kryezi, označavalo crne, crnokose ili crnomanjaste ljude. Profesoru Lomi ni ovo objašnjenje kričkog imena ne izgleda ubjedljivo.

• Kriči = hrišćani

Prema profesoru Lomi, ime Kričani moglo je doći od latinske riječi Christiani (hrišćani). On smatra da je moguće da su Romani kao hrišćani sami sebe tako doživljavali i nazivali, u suprotnosti prema paganskim Slovenima. Kao mogući primjer opozicije paganus – christianus, profesor navodi primjer sela Pošćenje u neposrednoj blizi Krička koje se ranije nazivalo Pogana.

• Kriči = potomci osnivača katuna

Poznato nam je da prvi pomen Kriča datira iz sredine XIII vijeka (oko 1260. godine), kada se u limskoj povelji kralja Stefana Uroša I pominje predio Kričan. Isto tako znamo da se oko 1300. godine javlja lično ime Kričan, a nešto kasnije pominje se isto ime u okolini Štipa (Makedonija). Tokom srednjeg vijeka pominju se i sela Kričanovska Koznica kod današnjeg Kumanova (Makedonija) i Kričani kod Soluna (Makedonija).

Gordana Tomović smatra da ime Kričana, kao i kod drugih vlaških skupina, potiče od ličnog imena Kričan, koje je imao osnivač matičnog katuna, i koje se, kao posljedica nasljednog starješinstva, prenosi na katun ili grupu katuna pod kričkim imenom.

Lično ime Krička imamo zabilježeno u istoimenoj vlaškoj nahiji (nahija Krička) 1477. godine, kada se u jednom od pet kričkih džemata pominju sinovi Kričke, od kojih je jedan na čelu istog džemata.

Izvori i literatura:

1. P. Vlahović, Kriči i začeci njihovog etničkog raslojavanja, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 33, Beograd 1970.
2. A. Aličić, Poimenični popis sandžaka vilajeta Hercegovina, Orijentalni institut u Sarajevu, Sarajevo 1985.
3. A. Loma, Kričani, Onomatološki prilozi X, Beograd 1989.
4. A. Luburić, Drobnjaci – pleme u Hercegovini, Beograd 1930.
5. G. Tomović, Kričani i Kričak, Glasnik zavičajnog muzeja 4, Pljevlja 2005.

Kriči – tragom izgubljenog plemena (prvi dio): http://www.poreklo.rs/2017/10/02/krici-tragom-izgubljenog-plemena-prvi-dio/

AUTOR: Petar Demić, saradnik portala Poreklo