Poreklo stanovništva sela Vlaški Do, opština Žabari – Braničevski okrug. Prema knjizi Mihaila J. Miladinovića „Požarevačka Morava“, prvo izdanje 1928. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Vlaški Do se nalazi na Svilajnačkom Drumu, 13 kilometara južno od Požarevca a na zapadnoj strani Braničevskog Povijarca, blago nagnutoj prema Resavčini.
Vode.
Kroz selo prolazi desetak potoka i svi izviru s pomenutog povijarca i teku na zapad, pa se neki gube u selu, a jači prelaze Svilajnački Drum i selo i ulivaju se u Resavčinu. Potoci i izvori („kladenci“) sa severa na jug idu ovim redom: Strmovački Potok, Vlaškodolski; Ječmiški (po brdu Ječmištu), Kočički (po Kočičkoj Bari, otoki Resavčinoj, u koju utiče), Suvi Potok, Beli Potok (sa ciganskog naselja Točka a utiče u Čokordin), Kladenac, U Malom Selištu, u Starom Vlaškom Dolu, u Ljuljajki (sa istoimenim potokom), u Orašju (sa istoimenim potokom), u Drenjaru, u Prlošcu (sa istoimenim potokom) i Todorikin Kladenac.
Zemlje i šume.
Delovi seoskog atara nose ove nazive: Strmova, Klenovac, Malo Selište, Stari Vlaški Do, Ječmište, Delnice, Dubrava, Lokva, Prložac, Točak, Zbegovište, Orašje, Đula, Suvi Potok, Beli Potok, Džamine Bare, Suvarna, Vranja, Tašnica, Srednje Blato, Pijaviče, Košarna, Radanovica, Senokos, Maslarka, Kočička Bara, Kusa Mlaka i Kaonić.
Tip sela.
Selo je zbijenog tipa ali celo selo nije jednoliko. Gornja (južna) polovina sela (kao novije drumsko naselje) ima više mačvanski tip a severna polovina (stariji deo) zadržao je raniji, timočki tip. U selu su dve male: Srpska i Vlaška, koje su omeđene samo etnografski. Od Srpske Male severozapadni deo zove se Vodičarska Mala a i Vlaška ima odvojen deo Kavnić (ili Kaonić). U selu je 471 kuća i 2813 stanovnika.
Postanak sela i istorijat.
Prvobitno je Vlaški Do bio zapadno od današnjeg mesta, između Resavčine i Morave, na mestu koje se zove Prnjavor. Tu je, po pričanju starih ljudi, pre 165 godina bilo 12 kuća, Odatle se zbog poplave su se preselili istočno od Resavčine, nešto zapadnije od mesta gde je danas selo. Ni ovde nisu dugo ostali. Po zapovesti kneza Miloša, za kaznu, selo je raseljeno a meštani se rasturili i nastanili većinom na brdovitim mestima severoistočno i istočno od današnjeg sela – na Jačmištu, Malom Selištu, Točku itd. Evo šta meštani pričaju o raseljavanju sela. Kad je, jednom prilikom, knez Miloš putovao iz Kragujevca za Požarevac, prolazeći kroz Vlaški Do, svi su ga, kao obično, pozdravili, samo jedna žena, Vlahinja, perući u koriitu košulje pokraj bunara, pored puta, bila je okrenuta leđima knezu. Knez se na nju naljutio što se nije okrenula i odala mu počast, i imajući pri sebi dunju, baci je na ovu ženu da je udari u zapovedi da se selo odmah raseli. Zbog ovog slučaja toliko je bilo omrznuo celo selo, da nije hteo ni da ga vidi kada prolazi drumom. Uskoro, kada je sagrađen Svilajnački Drum, i kad su druga okolna sela, po naredbi, pored njega premestila, dopušteno je Vlaškodolcima da siđu sa brda i nasele se pored druma na današnjem mestu, koje je nešto istočnije od ranijeg seoskog mesta. U naselju, koje se zove Točak, ostali su samo Cigani, čijih danas ima 35 kuća. Vlaha ime svega četvrtina od celokupnog seoskog stanovništva, a bilo ih je polovina ali su u međuvremenu posrbljeni.
Ranije se i u nošnji Vlasi razlikovali od Srba, a sada se gotovo ne razlikuju; samo starije žene nose vlašku nošnju, dok je mlađe generacije odbacuju kao što se sve više služe srpskim jezikom, mada i mnogi Srbi znaju vlaški jezik i ponekad njime govore. Inače, među Srbima i Vlasima nema nacionalne netrpeljivosti. Oni su od starine stupali u međusobne brakove bez obzira na narodnost. Tome je doprinela ista vera, na koju se kod naroda više polaže nego narodnost.
U Zbegovištu, vele, da su živeli nekada zbog kuge i turskog nasilja. U Točku je nekada bilo Srba i Vlaha, te i tamo postoji vlaškodolsko selište. Kad su se Srbi i Vlasi iz njega iselili, doselili su se Cigani, pre 75 godina. Ovo su vlaški Cigani, po zanimanju su koritari i zemljoradnici.
Poreklo stanovništva.
Rodovi su:
-Lazići, Trifundan, se smatraju za starince. Kuće su im u Srpskoj Mali, u sredini sela. Najstariji ljudi iz ove porodice slušali su od svojih starih da su se nekada, u staro vreme, doselili iz Vučitrna. Ovaj rod se ne umnožava, već postepeno „zatire“. Po naravi su prgavi ljudi.
-Mitrašinci, Aranđelovdan, su nepoznatog porekla. Smatraju se za starince. Kuće su im u Srpskoj Mali, u sredini sela.
-Jovanikići, a sa njima su u srodstvu i istog porekla i ove porodice:
-Rajkovci, Crnopavlovci, Simeunci, Florešće i Darakari. Svi slave Nikoljdan. Ima ih 160 kuća. Doseljeni su pre 120 godina iz Resave, iz Isakova i naseljeni u Vlaškoj Mali, na južnom delu sela. Preci su im pričali da su u selu bile samo ove prve tri familije, pa su i oni pozvali i druge vlaške porodice, koje su se počele doseljavati.
-Krajinci, Jovanjdan, su Srbi doseljeni pre 100 godina iz velikog Izvora.
-Žabarci, Nikoljdan, su iz obližnje varošice Žabari.
-Ivanovci, Đurđic, Srbi doseljeni iz Krivog Vira kod Boljevaca.
-Beluganci, Stevanjdan su Vlasi, doseljeni iz Erdelja.
-Mikolovic, Miholjdan, su nepozantog porekla.
-Lejići, Miholjdan, su Srbi iz Krajine.
-Ignjatovići, Nikoljdan, su doseljeni pre 70 godina iz Trna u Bugraskoj; nazivaju ih „Bugarima“.
-Kujići, Đurđic, su Srbi nepoznatog porekla. Misle da su doseljeni sa Kosova.
-Paunovići, Velika Gospojina, su doseljeni pre 60 godina iz Ranovca – Mlava.
-Katarinići, Nikoljdan, su iz Ranovca.
-Erdeljani, Aranđelovdan, su iz Erdelja, doseljeni pre 100 godina.
-Stefanovići, Jovanjdan, su Vlasi iz Erdelja, sada posrbljeni.
-Kurići, Nikoljdan, su iz Crne Reke.
-Kostići, Car Konstantin i Carica Jelena, su doseljeni iz Janje u Grčkoj. Imaju kafanu u selu.
Ciganske porodice u Točku su iz okolnih sela. Svi slave Aranđelovdan. Pored njih u selu ima još četiri ciganske kuće. Svi su vlaški cigani.
Seoska slava su Duhovi a preslave imaju dve: Vidovdan i Sv. Vartolomej.
IZVOR: Prema knjizi Mihaila J. Miladinovića „Požarevačka Morava“, prvo izdanje 1928. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)