Poreklo stanovništva naselja Teferič (po knjizi Teverič), Gradska opština Pivara, Grad Kragujevac – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj naselja.
Teferič je sa obeju strana seoskog Potoka, koji utiče sa desne strane u Trbaški Potok. Kuće su mu na brdima Parlogu, Beljičaru i Vinogradima. Teferič je udaljen od Kragujevca skoro 55 minuta pešačkog hoda, prema jugoistoku a deli ih Metino Brdo.
Vode.
U sredini naselja, skoro u samoj dolinskoj ravni Potoka, najjača je živa voda, koja se zove Teverič ili Teverička Češma. Ona je na desnoj strani potoka i pripada Gornjoj Mali. Vodom sa nje se služi skoro celo selo, jer samo nekoliko kuća Gornje Male uzima vodu sa Lipara – u polju istog imena između ovog sela i Mečkovca.Češma je ozidana od kamena i teče na jednu lulu.Čak i za vreme najveće suše vodeni mlaz ima u prečniku skoro dva santimetra.
Teverička Češma otiče u Potok, koji teče dubokom jarugom i ne plavi nikada seoska imanja.
Zemlje i šume.
Njive, livade i zabrani su gotovo svi oko sela, udaljeni 50 minuta hoda. Najbolje livade su u Potoku i Bresnici a šume je najviše na Parlogu i u Odžinim Livadama.
Seoski atar zauzima prostor od 260 hektara. Od toga je pod njivama 180, livadama 26 i pod šumom (zabranima) 54 hektara. Ziratnog zemljišta je ukupno 206 hektara.
U ataru ovog naselja svoje polja i šume imaju samo Teveričani, koji nigde van svog naselja nemaju nikakvih imanja.
Tip sela.
Na desnoj strani Potoka, na Parlogu i Vinogradima je Gornja Mala. Levo od Potoka, na Beljičaru je Donja Mala. Male su skoro naspramne, ali je ipak Gornja nešto više od Donje Male. Deli ih seoski Potok a međuisobna udaljenost je oko 12 minuta hoda.
Seoske mahale se dele na kućne grupe, od tri do pet domova. U Gornjoj mali su Bajići i Vučkovići a u Donjoj Mali su Vasiljevići.
Ime selu.
Teverič se ranije zvao Blagaja. To ime je imao kada je bio u Košutnjaku više Kragujevca. Godine 1817. selo je, po naredbi kneza Miloša, premešteno na danšnje mesto, koje se zvalo Teverič, jer su kragujevački Turci često leti izlazili na teverič (uživanje) pokraj dobre i hladne vode. Otuda i ime ovom naselju.
Starine u naselju.
U selu nema starina, ali ima polja Odžine Livade, koji opominje na negdašnji život Turaka u ovom kraju.
Postanak naselja i poreklo stanovništva.
Teferič su osnovala tri roda: Mladenovići, Ivanovići i Pavlovići, koji su dobegli u Lepenicu pre otprilike 115 godina, u doba Kočine Krajine. Oni danas imaju 12 domova, skoro polovinu od ukupnog broja kuća u naselju. Osnivači sela najpre su se nastanili u vrhu Vašarišta, više Kragujevca, nešto niže od današnjeg romskog naselja Trmčišta. Kako je ovo njihovo naselje često stradalo od kragujevačkih Turaka, jer je bilo pored puta, oni se premeste u planinu više Ilijine Vode. Pošto su Turci često dolazili na ovu vodu na teverič i globili narod, meštanise presele na Metino Brdo iznad Kragujevca, odakle je ih je odagnao na danšnje mesto knez Miloš, da bi napravio sebi mesto za Košutnjak. Od Ilijine Vode selo se zvali Ilijina Voda.
Obe seoke mahale su postale istovremeno. One su na današnjem mestu od pre 80 godina.
Teverič je upisan u Upisnik 1818. godine i u Naznačeniu 1819. godine kao Teverič. Vuk ga je u Danici pravilno zapisao a Pirh kao Teferič (Teferitsch) u svoje Putovanje. U Gavrilovićevom Rečniku piše Teferičđ.
Posle osnivačkih rodova dobegla su, u doba Kočine Krajine, još tri roda, tako da je ovo naselje dobilo u ovom periodu doseljavanja 6 rodova sa 22 kuće. Potom je naselje naraslo razgranjavanjem rodova nego novim doseljavanjima, jer je u doba Prvog ustanka dobilo tri roda a posle 1815. godine ovde se doselilo 4 roda.
Teferič je naseljen iz sedam oblasti. Stara Srbija dala mu je 4 roda, Veternica, Lepenica i Makedonija po dva roda a Vranjska Pčinja, Toplica i Nišava po jedan rod.
U selo je dobeglo devet rodova u zbegove a po jedan rod je doseljen na ženino imanje, službu, pečalbu i na kupljeno imanje.
Poreklo porodica.
Redni broj, prezime (ogranci), odakle su doseljeni, Krsna slava:
Doseljeni u periodu od 1788. do 1803. godine.
-239, Bajići (Đorđevići i Pavlovići), Vranje, Nikoljdan.
-277, Vučkovići (Trifunovići i Simići), Peć, Đurđic.
-363, Lazarevići (Petrovići), Leskovac, Sv. Petka.
-422, Mladenovići (Trojanovići), Pirot, Aranđelovdan.
-444, Pavlovići, Leskovac, Aranđelovdan.
Doseljenu u periodu od 1804. do 1814. godine:
-601, Vasiljevići (Boškovići i Vučićevići), Kolašin (Stara Srbija), Lučindan.
-836, Miletići, Kolašin (Stara Srbija), Lučindan.
-837, Milivojevići, Novi Pazar, Aranđelovdan.
Doseljeni u periodu od 1856. do 1903. godine:
-1505, Stankovići, Prilep (Makedonija), Aranđelovdan.
-1537, Stevanovići, Kumanovo (Makedonija), Đurđic.
-2018, Nikolići, nepoznato (Trmbas), Jovanjdan.
-2122, Milojevići, nepoznato (Maršić), Mitrovdan.
Ostali podaci o naselju.
U Teferiču je 1903. godine živelo 13 rodova u 37 kuća sa 217 stanovnika da bi 1910. godine u naselju bilo 49 domova sa 268 stanovnika a 1921. godine u njemu je živelo 228 stanovika.
Seosko groblje jeu njivama preko starog Jagodinskog Druma.
Teferič nema zavetine a litija se nosi na Drugi dan Duhova.
IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
22. maj 2015. u 11:32
Ilina voda
Šuma Košutnjak, koja se ovde spominje, bila je deo nekadašnjih šuma po kojima je Šumadija i dobila ime. Delom kroz Teferič (što na turskom znači “izlet u prirodi”), a delom kroz šumu je vodio stari put Kragujevac – Jagodina preko Crnog Vrha. Tu je knez Miloš napravio sebi lovište – košutnjak (po čemu je šuma i dobila ime), a u blizini je imao i svoje štale i obore. Ilina (Ilijina) voda jeste najstarija poznata živa voda u Kragujevcu. Tu je bila česma još u doba Turaka, a pored njih i narod iz Kragujevca i obližnjih sela je često dolazio na vodu, jer nikad nije presušivala. Nalazi se nekih 200 m desno od druma Kragujevac – Lapovo, sa desne strane, pre sela Mečkovca. Prvi put se zvanično pominje 1827. kao vazdušna banja kod Kragujevca. Kao najstarije kragujevačko izletište bila je vrlo popularna među kragujevčanima, a i sam knez Miloš je često dolazio tu na vodu. Zato ju je, za vreme druge vladavine, 1859. godine i obnovio, podigavši kamenu česmu sa natpisom “Knjaz srpski Miloš obnovi ovde istočnik vodni Ilinu vodu zvani leta 1859.” Pored česme su se održavali đurđevdanski uranci i išlo se na izlet u prirodu, kao i u Košutnjak i na Andrejevićevo imanje, koje se nalazi neposredno ispred česme Ilina voda (braća Andrejević – Svetozar, trgovac, kome je i pripadalo imanje i Andrija, arhitekta, koji je, između ostalog, projektovao kragujevačku Sabornu crkvu). Leta 1882. je kraj česme Ilina voda održana Osnivačka skupština Narodne radikalne partije, kada je za njenog vođu izabran Nikola Pašić. Godine 1884. kralj Milan je po drugi put obnovio česmu Ilina voda, podigavši veliku, lepu česmu od tesanog i ornamentskog kamena. U Košutnjaku je krajem 19. veka održan i prvi prvomajski uranak u Kragujevcu, a krajem 19. veka je i Svetozar Andrejević svoje imanje poklonio Kragujevčanima i podigao česmu na imanju.
Ilina voda, sa obližnjim Andrejevićevim imanjem, i šuma Košutnjak su najstarija i najpoznatija kragujevačka izletišta. Nažalost, tokom 1. svetskog rata, okupator je posekao ceo Košutnjak. 20-ih godina je napravljen plan po kome je trebalo da se od Andrejevićevog imanja, koje je zapravo služilo kao gradski park, napravi savremeni park engleskog i francuskog tipa, ali se nije imalo para, kao ni za pošumljavanje Košutnjaka. Nakon 2, sv. rata, prostor iznad Iline vode zauzima vojska. Andrejevićevo imanje se dodeljuje šumskom gazdinstvu i delimično uređuje da liči na park, a Košutnjak se pošumljava i krajem 60-ih se u njemu pravi restoran sa bazenima, sportskim terenom i mini zoo-vrtom. Ali, ubrzo, naglim doseljavanjem, počinje da propada Andrejevićevo imanje, da se pustoši sečom i puni deponijama, 70-ih godina prostor oko česme Ilina voda okupira preduzeće “22. decembar”, pa česma ostaje zatvorena u fabričkom krugu, a Košutnjak počinje polako da propada.
Danas, česma Ilina voda je zaboravljena i upropašćena u fabričkom krugu nekadašnjeg “22. decembra”. Još je 2009. usvojen Plan detaljne regulacije tog dela grada po kome se česma i prostor oko nje izdvajaju iz fabričkog kruga i postaju javna površina, ali rukovodstvo fabrike ne dozvoljava njegovu realizaciju i obnovu česme. Andrejevićevo imanje je danas poznato pod nazivom Eko-park Ilina voda i još uvek, nažalost, pripada Srbija šumama i da nije nas meštana naselja Ilina voda, koji smo 1996. krenuli da ga sami obnovimo, ostalo bi zapušteno i puno deponija. Šuma Košutnjak je u potpunosti zapuštena, prepuna je divljih deponija, a restoran i bazeni su potpuno uništeni i propali. Toliko o brizi za zelene površine i tradiciju i kulturno-istorijsko nasleđe Kragujevca.
Ovo sam ispričao ovde jer je ovo jedino mesto u knjizi na kome se pominju zajedno i Ilina voda i Košutnjak. Samo naselje Ilina voda je u doba pisanja knjige imalo svega nekoliko kuća, na potezu od pruge (rampe) do Mečkovca, jedna od njih je i moja. Smatram da Kragujevčani i ostali koje zanima treba da znaju nešto više o ovom delu grada, posebno jer su od 60-ih godina Šumarice sa Gornjim parkom preuzeli apsolutni primat nad kragujevačkim izletištima, a Ilina voda i Košutnjak su dan danas nepoznati čak i rođenim Kragujevčanima.