Poreklo prezimena, selo Ramaća (Stragari-Kragujevac)

Poreklo stanovništva sela Ramaća, Gradska opština Stragari, Grad Kragujevac – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Ramaća je stranama seoskog potoka i Paštrmskog Potoka koji se sastaju ispod sela i grade Ramaćku Reku.

Vode.

Selo se služi samo živom vodom, jer bunara-izvora ima u izobilju i sa dosta vode. Od svih najjači su i najglavniji: Bunar (ozidana česma) u Paštrmi; Porodinac u istoimenom kraju; Česma (ozidana) u Žabljaku; Česma u Potočarima; Studenac, Tominac i Školska Česma u Komatinama.
Ni seoski Potok ni Paštrmski Potok ne plave seoka polja, jer su siromašni vodom i teku dosta dubokim jarugama.

Zemlje i šume.

Seoska imanja su udaljena od krajnjih seoskih kuća najviše čas i po hoda, ali ih je dosta i u samom selu između pojedinih krajeva.
Seoski atar zauzima prostor veličine 1253 hektara od čega ima njiva 700 hektara, livada 229 i šuma 324 hektara, od toga 98 hektara lična svojina i 226 hektara zajednička „selska“ šuma.
U ramaćkom ataru nema niko svojih imanja iz susednih ili obližnjih sela ili naselja. Ramaćani, pak, imaju po neko polje u okolnim selima.

Tip sela.

Na Paštrmskom Potoku sa desne strane je kraj Paštrma, levo i malo niže je Porodinac, više njega je kraj Žabljak. Severoistočno od Žabljaka, pod brdom Ornicom je kraj Komatine a južno su Potočari na obema stranama seoskog potoka.
Seoski krajevi su sastavljeni od mahala u kojima broj kuća iznosi od 5 do 49. Takve mahale su: u Žabljaku – Matejići, Sremčevići i Jakovljevići; u Porodincu Matejići i Savovići; u Paštrmi Matejićii Paštrmci; u Komatinama Jakovljevići i Matejići i u Potočarim Matejići.

Ime selu.

Ramaćani pričaju da je njihovo selo dobilo ime otuda, što su Turci držali jednom prilikom skup o ramazanu kod vodenice prekaje. Od reči „ramazan“ postalo je, kako kažu, ime Ramaća ali se ne isključuje mogućnost da je ovo objašnjenje izmišljeno.
Porodinac je nazvan po jednoj buli, koja se u vreme osnivanja porodila; Paštrma – po istoimenom selu u Crnoj Gori iz koga su došli Paštrmci; u Žabljaku je oduvek bila poveća bara puna žaba; naziv Komatine su donela za sobom Jakovljevići došavši iz užičkog sela Komodina i Potočari zbog toga što su na potoku.

Strine u selu.

U Ramaći postoje tri starine, koje su vredne pomena. Prva je seoska crkva Kumanica, sazidana od kamena i pokrivena crepom, za koju kažu da je podignuta pre pet i po vekova, u vreme cara Dušana. Druga starina je Crkvina u Vojvodincu gde su ostaci od crkve sagrađene, takođe, u vreme Dušanovo. Treće je Staro ili Dušansko Groblje za koje pričaju da je iz vremena cara Dušana. Crkvina i Dušanovo Groblje postoje samo po imenu, jer im se ne raspoznaju tragovi.
Postoji i mesto Staro Selo, gde je bilo prvo ramaćko naselje, koje se pomerilo naviše, uz potok, pa se potom opet spustilo na prvobitno mesto, u današnje Potočare.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

Ramaća spada u najstarija lepenička naselja, jer je osnovana pe 210 godina – u doba Prve seobe. Seoski krajevi po starini su ovim redom: Porodinac, Komatine, Paštrma, Žabljak i na kraju Potočari.
Selo su osnovala tri roda: Matejići, Jakovljevići i Paštrmci. Matejići su po broju domova (117) najveći rod u Lepenici, a u Ramaći im „pripada“ blizu 2/3 od ukupnog broja kuća. Sva tri osnivačka roda imaju u selu 154 kuće, što je skoro 8/9 od ukupnog broja seoskih kuća.
Prvi pomen o ovom naselju, upravo o njegovj crkvi, postoji još u Kruševskom pomeniku, koji datira s kraja XV veka i u kome se pominje manastir Kumanica. Drugi put se pominje selo Ramaće 25 novembra 1735. godine u Izveštaju u selima valjevske episkopije. Godine 1738. pominje Langer kao selo Ramatga i mesto Krumiany, odnosno Kumani. Godine 1762. navodi Daničić selo Ramaće.
U XIX veku prvi put se nalazi na Ridlovoj karti 1810. godine kao Ramacza, u Delovodnom Protokolu 1813. godine, u Upisniku, Naznačeniu i Popisniku, kod Vuka u Danici 1827. godine i kod Pirha u Putovanju – svuda je kao Ramaća ali i njen kraj Paštrma kao zasebno naselje. U Gavrilovićevom Rečniku iz 1846. godine uneseno je samo Ramaće. U Pirhovom originalu stoji Ramatja i Paschtrma.
Na Lamovoj karti 1827. i Fridovoj 1829. godine zabeležena je Kameniesa (Kumanica); na Ruskoj 1831. godine: Ramatđ, Paštrma i Kumaniće; na Bugarskovoj 1845. godine kao Kamenica i na Milenkovićevoj 1850. godine kao Ramaće.
Ramaća je narasla gotovo samo rađanjem i razgranjavanjem rodova a broj kuća se povećao raspadanjem zadruga. Posle osnivanja sela ovamo su se doselila samo tri roda i to jedan za vreme Druge seobe i dva posle 1815. godine. Ovaj slučaj je izuzetan, naročito za sela tako velike starosti kao što je Ramaća.
Stanovništvo je poreklom iz pet oblasti. Stara Srbija je dala selu svega dva roda a ostale oblasti po jedan rod, i to: Golijska Moravica, Srem, Gruža i Nišava.
Četiri roda su došla ovamo u zbegove, jedan na ženino imanje a jedan je poreklom od pečalbara.

Poreklo porodica.

Redni broj, prezime (ogranci), odakle su doseljeni, Krsna slava:

Doseljeni u periodu od 1690. do 1736. godine.

-35, Jakovljevići (Milovanovići, Jakovljevići, Aksentijevići, Tošanovići-Tošići; Lazovići i Ristići), Komadine (Gornja Moravica), Mitrovdan.
-47, Matejići (Matejići, Perišići, Đokići, Mijajlovići i Gavrilovići. Matejići se posebno prezivaju: Paunovići, Mićakovići i Mulići), Krajinović (Crna Gora), Sv. Vrači.
-59, Paštrmci (Pavićevići, Novakovići i Vasiljevići), Paštrma (Crna Gora), Đurđevdan.

Doseljeni u periodu od 1737. do 1787. godine:

-207, Sremčevići (Sremčevići, Prokići-Prokovići; i Petrovići), Srem, Nikoljdan.

Doseljeni u periodu od 1831. do 1903. godine:

-1286, Savovići (Savići), Belo Polje (Gruža), Aranđelovdan.
-1353, Vidanovići, Pirot, Jovanjdan.

Ostali podaci o selu.

Godine 1903. u selu je bilo 6 rodova u 183 doma sa 1080 stanonika. U Ramaći je 1910. godine je bilo 195 kuća sa 1160 stanovnika a na dan 31. januara 1921. godine u njoj je živelo 1028 stanovnika.
Seoska crkva je u Komatinama. Kod nje je i seosko groblje.
Zavetina je Beli (vaskršnji) Četvrtak.

IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.