Poreklo prezimena, selo Sovač (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Sovač, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Sovač je na levoj obali reke Jablanice i na severozapadnoj strani polja Poćute. Seoske su kuće priprte uz brda istog sela ili su po uvalama i dolinama potoka, koji teku sa tih brda. Severni deo sela je brdovit i tu su ona brda, koja sa severa zatvaraju poćutsko polje. Ta su brda: Krušik, Blizanci, Gajevi i Kik. Brda su krečnjačka, plećasta, s vrtačama i strmih nagiba ka selu. Podine ovih brda su silikatne rudonosne stene.

Na podnožju svakog brda javljaju se izvori, kojih ima dosta i svi su u dodirnim zonama krečnjačkih i silikatnih stena. Izvori su jaki i ne presušuju, a glavniji su: Točak, Tomića Bunar, Vukovića Bunar i dr. Gotovo svaka kuća ima ili svoj bunar ili česmu, pa se tako i naziva, a od svakog izvora nastaju potočići ka Jablanici i čine da je ovaj deo sela Poćute, koji spada u ovo selo, bogato snabdevenom vodom. Ispod Krušika izvire jaka plahovita rečica Žitkovica, koja teče zapadnim krajem sela i pada u Jablanicu. Njeno korito je usko, obale su joj strme, a korito duboko i neravno, te rečica teče vodopadima i brzacima. Između Blizanaca teče kroz sredinu sela jedan potočić, poznat pod imenom Tomića Potok, koji pada u Žitkovicu, blizu njenog ušća. I Potok je uskog korita, s brzacima i vodopadima, plahovit, ali ne čini selu štete, koliko manju pri ušću u Žitkovicu i oko Jablanice.

U Sovču se posle jakih kiša javljaju mnogi izvori, čija voda iskače na znatnu visinu, pa prestaju kad se zemlja oslobodi suvišne vode. Takvi izvori javljaju se ispod brda, po voćnjacima i njivama ispod njih.

Zemlje i šume.

Sovačke su zemlje brdske ili poćutske. Brdske su zemlje krečne, suve, vrlo posne i samo po vrtačama podesnije za obrađivanje. One se moraju jako natirati i dogoniti da mogu bar osrednji rod doneti, nisu nikako za livade i pašnjake niti za sejanje kukuruza, izuzimajući vrtače, ako nisu kamenitog dna. Poćutske su zemlje smolne, crne boje, sa dosta humusa i vrlo rodne, blagorodne. Na njima uspeva osobito dobro svaki usev i one su podesne i za livade i za poašnjake.

Šume je u selu malo. Gotova sva brda su gola, kao i njihova pleća. Što ima šume po Blizancima, Gajevima i Kiku, pojedinačni su zabrani, u kojima se pojedinci koriste drvetom za građu i ogrev. Veći deo seljaka mora kupovati šumu sa strane. Seoske su zajednice osuline po brdima i Krušiku i služe za zajedničke ispuste. Drugih zajednica nema.

Tip sela.

Sovač je selo zbijenog tipa. Kod njega su kuće pod Blizancima, zbijene jedna uz drugu na rastojanju od 20 do 30 metara. Kuće su pod brdom i oko potoka i izvora i ne mogu se izdvajati u male. I stariji i mlađi doseljenici su ulazili u selo i nisu se izdvajali po krajevima.

U Sovču su: Pucarevići (Tomići, Mitrovići, Vasići i Đukići), Čolakovići – Čolaci (Lukići, Pavlovići, Radojičići i Milivojevići), Vukovići (Vulovići, Milićevići, Marinkovići, Markovići i Dimitrijevići) i Milanovići (Vasiljevići, Stakići, Savčići, Stanisavljevići).

U selu je dosta razvijen zadružni život. Poveće su zadruge Vukovića, Tomića, Pavlovića i Stanisavljevića.

Podaci o selu.

Sovač je prema spisku valjevske eparhije iz 1735. godine imao 16 domova. Prema haračkim tefterima iz 1818. godine bilo je 20 domova sa 31 por. i 65 haračkih ličnosti.

Prema popisu:

-1866. godine – 25 domova i 202 stanovnika.

-1874. godine – 36 domova i 247 stanovnika.

-1884. godine – 37 domova i 284 stanovnika.

-1890. godine – 40 domova i 287 stanovnika.

-1895. godine – 42 doma i 322 stanovnika.

-1900. godine – 44 doma i 331 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 3,72 a procentni 1,48%.

Ime selu.

Otkuda je ime selu nepoznato je. Ali je poznato da je Sovač starije naselje, jer se nalati u spisku sela od 1737. godine.

Starine u selu.

Iznad sela, na plećima Blizanaca nalazi se neko staro groblje poznatopod imenom Madžarsko Groblje. Tu su nekakvi stećci, većinom iskrivljeni, bez ikakvog reda u zemlju pobodeni i bez natpisa.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Staro selo je bilo preko Žitkovice do Mijača, otprilike gde su danas kuće Vukovića.

-Vukovići (Vulovići, Milićevići, Marinkovići, Markovići i Dimitrijevići): Oni se i smatraju starinci, jer se ne zna, da su se i odakle doselili. Vukovića ima pod raznim preizmenima 8 kuća i slave Nikoljdan.

-Pucarevići (Tomići, Mitrovići, Vasići i Đukići): Najstariji doseljenici su Pucarevići, doseljene u dve porodice iz Birča u Bosni u drugoj polovini 17 stoleća. Prezime Pucarevića je opšte prezime i nose ga sve one porodice, koje su se prvobitno ovako zvale, dokle se danas ove porodice izvan sela zovu i drukčije, njih je 16 kuća i slave Đurđevdan.

-Čolakovići-Čolaci (Lukići, Pavlovići, Radojičići i Milivojevići): Oni su se doselili od Rogačice u okrugu užičkom i došli su odmah posle Pucarevića. I Čolakovići se ovako zovu samo u selu, inače svaka porodica ima drugo prezime; njih je 12 kuća i slave Nikoljdan.

-Milanovići (Savčići i Stanisavljevići): I oni su došli kad i Čolakovići iz istoga sela, Rogačice i naselili se u Vukovićima; njih je ovde u selu 4 kuće i u Mijačima 3 pod prezimenom Davidovići, slave Alimpijevdan.

-Vasiljevići u Milanovićima su iz Osata, iz okoline Srebrenice, ima ih 7 kuća, predak ime se doselio kao majstor uz Kočinu Krajinu, slave Miholjdan.

-Stakići: Otac je prešao iz Majinovića u ovo selo i došao ženi u Vasiljeviće na imanje; njih je dve kuće i slave Miholjdan, slavu Vasiljevića.

U Sovču je 47 kuća od 6 porodica.

Zanimanje stanovništva.

Sovčani se zanimaju zemljoradnjom i voćarstvom. Zemlje imaju dosta ispod kuća u Poćuti i iznad kuća u brdima. Zemlja im daje dosta sredstava za ishranu njihovu i njihove domaće stoke. Stoke, naročito sitnije drže dosta, a voćnjake imaju dosta velike i oni su svi oko kuća. Sovčani rado uče zanate i po zanatu se udaljavaju iz svoga sela, inače se nerado sele.

Pojedinosti o selu.

Sovač je sastavni deo Rebeljske opštine u Srezu valjevskom. Sudnica i škola su u Poćuti a crkva u Pustinji. Groblje je zajedničko za celo selo i nalazi se pored Žitkovice iznad sela.

Seoska preslava je Spasovdan.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.