Poreklo stanovništva sela Žabari, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Položaj sela.
Žabari leže na jugoistočnoj strani od Valjeva, na ovoj prostranoj visoravni, koje se od Branegovića i Dračića pruža na istok do Žabarske reke. Zemljište seosko je krajevima uzdignuto, a sredinom se spušta; kuće seoske su po krajevima, poređane sve u pravilnom krugu kome bi središte bilo Vrelo Žabarsko. Utonula sredina predstavlja pravu jeszersku kotlinu s tercijalnim naslaganjima, a krajevi sela su pod vrtačama raznolikog oblika. Nikakvih uzvišenja u selu nema,.
Izvorima su Žabari prepuni. Najglavniji je izvor u selu: Vrelo, koje izbija ispod jedne stene usred sela i gradi nepresušni potoko Botolinu, zatim Vodice do Klinaca, Banjevac u Zlataru, Žabar, koji u jednoj vrtači izvire, a na drugom njenom kraju ponire, Stublina u Lazićima, Ćulaćevac ispod Mirkovića i dr. Narod se služi izvorskom vodom, a kod kuća barskom i jezerskom vodom, jer imaju dve vrtače popunjene vodom.
Od tekućih voda ovog sela su: Žabarska Reka, koja sa južne strane od Mratišića i Prijezdića dolazi. Reka teče uskom, kamenitom klisurom, čije su strane pravi ostenjci. Druga je rečica ovog sela Zlatar, koji dolazi od Dračića i u ovom selu ponire u Pećurine*, na granici ovog sela i Klinaca pod klinačkom visom Jagodincem.
*Ove su Pećurine u vezi sa Petničkom Pećinom i voda njihova sliva se ispod zemlje u pećinsko jezero, iz kojega izbija reka Banja.
Obe ove rečice presušuju preko leta, a kad nadođu, ne smetaju seoskim kućama ni njivama, koje su pored njih. Potok Batolina ponire u jednu surdupinu na severnoj strani sela, a od tog uvora, u pravcu istočnom, prostire se jedan niz vrtača i tako ispod Pauna ulazi i u Robaje. Ovakvih nizova vrtača ima svuda u selu, a najviše na južnom kraju i zovu se Dolovi.
Zemlje i šume.
Žabarske su zemlje dosta posne, suve i neplodne. Kad se dobro đubre i natiru, onda daju dobar plod i na njima mogu dobro da uspevaju sva strmna žita. Najbolje zemlje za useve su oko Žabara, Vrela i po Dolovima. Livada je vrlo malo u selu ione su oko Banjevca i po Batolini.
Zapadni deo sela je do Mačina i on ima vrlo dobre šume od lisnatog drveta i tu su najbolji gajevi, po čemu se ceo taj kraj zove. U svima drugim krajevima vrlo je malo šume ili je gotovo nikako nema, kao u džematima: Bajićima i Lazićima.
U ovom selu nema seoskih zajednica, ali ima dosta džematskih i porodičnih, tako su poznate Gajčanske zajednice do Zaruba, Lazića i Maksimovioća po Reci, Brankovića u Mačinama i Kolubari i dr.
Tip sela.
Žabari su selo razbijenog tipa. Kuće su po grupama, džematima i to po krajevima sela. Kuće su vrlo bliske, često puta gotovo jedna uz drugu, najdalje 50 metara a džemati su daleko 50 do 100 metara a ponegde tako blizu, da se teško mogu jedan do drugoga odvojiti. Glavniji džemati, pošavši od zapadne strane, pa na južnu oko sela su ovi: Gajčani, Orašac, Maksimovići, Lazići, Bajići i Mirkovići.
U Gajčanima su ove porodice:
Brankovići, Mitrići, Alempijevići, Antonijevići, Kuzmanovići i Jovanovići.
U Orašcu su:
Đokići, Panići, Vasiljevići i Minići.
U Maksimovićima su:
Pavlovići, Radovići, Vićentijevići, Mirkovići, Markovići, Milovanovići, Gajići, Simići, Velimirovići, Aleksići, Stevanovići i Vučićevići.
U Lazićima su:
Vinčići, Lukići, Stevanovići, Ilići, Vukići, Rasulići i Gvozdenići.
U Bajićima su:
Gavrilovići, Aćimovići, Đurići, Aničići i Đukići.
U Mirkovićima su:
Mirkovići.
U Ovom selu je malo povećih zadruga, ali ipak se ne može reći da zadružni život nije razvijen. Jače zadruge u selu jesu: Kuzmanovića, Brankovića, Đokića, Ilića, Vinčića i Đurića.
Podaci o selu.
Prema spisku iz valjevske eparhije od 1753. godine u selu je bilo 9 domova. Po haračkim tefterima iz 1818. godine ovo selo je imalo 38 domova sa 43 porodica i 103 haračkih lica.
Prema popisu:
-1866. godine – 57 domova i 404 stanovnika.
-1874. godine – 54 doma i 366 stanovnika.
-1884. godine – 66 domova i 418 stanovnika.
-1890. godine – 73 doma i 452 stanovnika.
-1895. godine – 76 domova i 458 stanovnika.
-1900. godine – 76 domova i 469 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 1,95 a priocentna 0,49%.
Ime sela.
Za ime selu vezane su dve priče:
1. Narod priča da kad je kuga besnela u ovom kraju i kad je susedno selo Zarube zarubila,onda je u ovom selu nije ostala nikakva duša osim žaba, koje su prvi naseljenici posle kuge našli, te po tome dali ime selu Žabari.
2. Po drugoj priči ime je došlo od izvora Žabara, oko kojega su bila najstarija naselja i oko kojega su i danas najbolje ziratne zemlje.
Imena pojedinih džemata su ili porodični, mada se ko retko preziva tim davnašnjim prezimenom ili po mestu gde je naselje. Tako: Maksimovići, Lazići, Bajići i Mirkovići su porodična prezimena, Orašac je nazvan po mestu gde je nekad bilo mnogo oraha a Gajčani zbog mnogih velikih gajeva, koji i danas ima.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
Starost ovog sela vrlo je velika. Već u spisku sela okruga valjevskog, koji je sastavila beogradska austrijska Administracija 1737. godine među ostalim selima pominje se i selo „Schabar“ koje nije ništo drugo do današnjih Žabara.
Veliku starost ovoga naselja u ovom selu dokazuju i ova dva osnova:
Oko Vrela i izvora Žabara i danas se raspoznaju suvomeđine, zidine starih naselja, i danas se ta mesta zovu Stare Kuće i Selište. Star Kuće su kod Vrela i tu se i danas znaju tačno imanja svoh onih porodica, koje su nekada bile ovde, a Selište je oko Žabara i tu se sve isto ponavlja. Na mestu Stare Kuće bile su porodice: Maksimovići i Mirkovići a oko Žabara Đokići. Oba ova mesta su bila u blizini i kuće su, što se priča, bile manje-više zbijene, kao što to i današnji imovinski odnosi potvrđuju. Rasturenje sela došlo je ugledom na doseljene porodice potpomognute kugom i potrebom za boljim imanjem, jer su uistinu na ovim mestima i danas najbolja imanja.
-Mirkovići je stara familija u selu za koju se ne zna da su i odakle doseljeni. Bili su prvo kod Vrela u grupi, pa se odatle još pre Kočine Krajine, skoro svi zajedno, povukli na sever do Klinaca, njih je 5 kuća i slave Sv. Vrače.
-Đokići, za koje se takođe ne zna kada su i odakle doseljeni. Prvo su bili kod Žabara uz same Mirkoviće, pa tek posle deobe i boljih imanja otišli zapadu do Zaruba, raseljavali su se u ovoj oblasti i dalje, ovde ih je pod opštim prezimenom Oraščani 5 kuća i slave Đurđic.
-Maksimovići su najstarija porodica po doseljenju. Maksim se doselio iz Donjih Vasojevića u Staroj Srbiji zbog krvnine, još pre nego što su Austrijanci otpočeli prvi rat sa Turcima. Maksim se prvo naselio kod Vrela, a njegovi potomci su se posle deobe udaljavali i rasturali u južni deo sela. Ovo je najjača porodica u selu ima ih, pod raznim prezimenima, 11 kuća i slave Aranđelovdan.
-Simići: Maksim je sobom doveo jedno „Arnauče“ (neki drže Ciganče), odgajio ga, pokrstio i prizetiou Mirkoviće. Od ovoga Arnaučeta su današnji Simići, naseljeni u Maksimovićima, ima ih 7 kuća i slave Sv. Vrače.
-Stevanovići, predak se prizetio u Simiće, došao iz Dračića od tamošnjih Kurjaka, i on slavi Sv. Vrače.
-Gajići je došao pre 10 godina iz Brežđa, prizetio se u Maksimoviće i primio njihovu slavu – Aranđelovdan.
-Vučićevići, predak se naselio među Maksimoviće, došao iz Prijezdića na svoje ranije kupljeno imanje, slave Nikoljdan.
-Rasulići, predak Rasula se doselio posle Maksima 30 godina, naselili ga Turci, došao iz Bosne. Ima ih i u Petnici, slave Jovanjdan.
-Lazići, nekakvog Lazu iz Bratonožića u Crnoj Gori je naselio Maksim, slave Stevanjdan.
-Ilići, predak doseljen iz Rosića-okrug užički, prizetio se u Laziće pre 60 godina, slave Jovanjdan.
-Vukići su doseljeni pre 20 godina iz Polimlja u Hecegovini, slave Aranđelovdan.
-Gvozdenići, predak se doselio kao majstor iz Rosića – okrug užički u vreme Prvog ustanka, slave Đurđevdan.
-Brankovići i Kuzmanovići, preci im se doselili posle Kočine Kraijne iz Vardišta u Starom Vlahu, međusobni srodnici, naselili se do Mačina, ima ih pod četiri prezimena, slave Jovanjdan.
-Mitrići, predak se prizetio u Brankoviće, došao iz Osečenice i slavi Jovanjdan a svoju slavu napustio.
-Jovanovići su skoro došli iz Pološnice-okrug užički, slave Đurđevdan.
-Bajići su se doselili pred Prvi ustanak i naselili se u istočnom delu ovog sela, ispod Lazića. Bajići su doseljeni iz nekog sela u Srezu zlatiborskom, po svoj prilici iz Skržuti u Starom Vlahu, njih je 6 kuća i slave Aranđelovdan.
-Đukići, doseljeni iz sela Trnavca u Starom Vlahu, predak se prizetio u Bajiće, slave Pantelijevdan.
U selu je 76 domova od 17 porodica.
Zanimanje stanovništva.
Žabarci se zanimaju zemljoradnjom a uzgred i stočarstvom, gaje u većoj meri i voćnjake. Ako nemaju dovoljno zemlje, onda je kupuju ili uzimaju pod zakup, te na njima zasejavaju kukuruz i druge useve, od kojih im ponešto ostaje i za prodaju. Mnogi seljaci se odaju izučavanju zanata, što je naročito odlika Brankovića, od kojih gotova svaki ima po jedan zanat, koji radi, ne samo u selu, nego i izvan njega. Tako su Brankovići ili svirači, stolari, moleri, zidari dok drugi seljaci nerado uče zanate. Žabarac se vrlo teško udaljuje od svoga mesta i svi koji su otišli iz sela, otišli su ili kao zanatlije ili kao činovnici.
Pojedinosti o selu.
Žabari su sastavni deo Petnjičke opštine u Srezu valjevskom. Sudnica, škola i crkva su u Petnici. Groblje je u Maksimovićima i zajedničko je za celo selo.
Preslavljaju Šestu nedelju po Vaskrsu.
IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Komentari (0)