Poreklo prezimena, selo Vragočanica (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Vragočanica, grad Valjevo. Stanje iz 1907. godine, prema studiji “KOLUBARA I PODGORINA“, autora Ljubomira Pavlovića. Priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković

Vragočanica leži u centrumu valjevske Podgorine. Ona je sva pri izvoru reka: Jadra i Vragočke reke. Šume u selu nema mnogo kao u susednim selima.

Vragočanica je potpuno razbijenog tipa. Grupe kuća zovu se male.

Seoske male su: Jelobrđani 7k, prema njima su, a preko jaruge Gavrići 4k, pa Ćesarovići 8k, Kuljevac 5k gde su do njih, samo preko puta Brajinovac 13k, pa Čolići 6k, a uz njih Trušenica 7k, a uza same njih Đurašinovići 4 kuće. Od ovih na jug preko jaruge su Erići 10k, a preko druge jaruge pod Medetićem su Cincarevići 6k i Đokići 4 kuće. Od ovih su preko treće jaruge, na jug ka St. Reci Jugovići 7k, a na zapad od njih preko Perunike su Andžakovići 6k i Stojkovići 4 kuće. Ako hoćemo da orijentujemo prema St. reci, onda su na levoj obali njenoj male Đurašinović i Brajinovac, a sve ostale na desnoj.

Po haračkim tefterima ovo je selo u 1818. god. selo je imalo 35 domova sa 54 porodica i 35 har. lica. Prema popisu od 1866. god. bilo je 64 domova sa 659 stanovnika….dokle prema najnovijem popisu od 1900. god. bilo je 90 domova sa 889 stanovnika.

Vragočanica je sastavni deo kameničke opštine u srezu podgorskom. Grobalja ima nekoliko, od kojih je najvađnije ono kod Crkvine, koje se smatra kao najstarije u selu. Preslavljaju po krajevima.

Narodno predanje ne zna od kuda je ime selu. Ono drži da su ovde, pošto je selo rudarsko mesto, odvajkada živeli ljudi i da je bilo više nego što ih danas ima.

Imena pojedinih džemata su prodični nazivi ili sa strane. Tako Brajinac je prozvat po nekom Turčinu Ibrajimu (Braji), koji je bio spahija u ovom selu i imao svoj letnji dvor. Jelobrđani prozvati su Jelinoj Brezi, najvišem visu ovog sela. Nazivi Kuljevac i Trušenica su nazivi mesta na kojima su naselja.

Pod Medetićem, gde izvire Crkveno Vrelo, nalaze se neke zidine zvane Crkvina. Predanje vili da je ovde bila nekad crkva, s toga se narod tu sastaje drugog dana Uskrsa i čini bdenije. Ispod Crkvine, na istočnu stranu, pored korita samog Vrela, nalaze se neke zidine, zaostaci kule nekakvog seoskog spahije Kara-Mitra, koji se odlikovao velikim bogatstvom ovaca, čiji su stanovi bili na Perunici, odakle je mleko čunkovima sprovođeno u kulu. Ostaci kule zovu se Kuline, a danas se poznaje samo humka od toga, jer su seljani sav kamen i ciglu razneli. U srednjem veku, može biti i ranije, kao i poslednjih godina 19. veka u Vragočanici su uveliko cvetali rudarski poslovi. Vađene su bakarne rude i antimonove. Danas su ovi poslovi napušteni, ali će može biti najnovije doba ponovo ih otpočeti. Na Jelinoj Brezi, sa zapadne strane, nalaze se neki šancevi iz novijeg doba (1815. god.). Ime Jelina Breza, Jelino Brdo, vezano je za zlu i nesrećnu sudbinu neke devojke, koju su vuci pri povratku iz crkve, s venčanja, pod nekom brezom, rastrgli.

Poreklo stanovnštva i osnivanje sela

Vragočanica je vrlo staro selo, a u njoj ima dosta i starih porodica, koje ne znaju ništa za sebe da su doseljene s koje strane. Kao stare porodice smatraju se: GAVRIĆI, JEREMIĆI, STOJKOVIĆI, ŽIVANOVIĆI i JUGOVIĆI, kojih ima danas u selu 20 kuća.

Doseljenici:

• ČOLIĆI – doseljeni su iz sela Ovčine, okruga užičkog.
• ERIĆI – iz Pilice istog okruga.
• OBRADINOVIĆI – iz Okleca istog okruga.
• RADOVANOVIĆI – iz Kostojevića.
• ANDŽAKOVIĆI – iz Polimlja.
• VASILJEVIĆI – iz Rujevca okruga podrinjskog.
• ISAILOVIĆI, TELEKOVIĆI, ĐOKIĆI, ĐURAŠINOVIĆI i CINCAREVIĆI – doseljeni su od Mostara u Hercegovini.
• ĆESAROVIĆI – su iz Osata.

Svi su došli posle Kočine krajine ili u prvom ustanku, i naselili su se na gotove zemlje, koje su dobili od Turaka ili od samog sela.

Noviji doseljenici:

• RAKOVIĆ i LAZAREVIĆ – iz St. Reke, doseljeni na kupljena imanja ili devojkama u kuće (moj dodatak – pomenuta St. Reka je verovatno selo kao i reka po imenu Stanijina Reka).

Vragočani se poglavito zanimaju zemljoradnjom, voćarstvom i stočarstvom. Zemlje su im slabe kakvoće, stoga se često puštaju u Jadar, Tamnavu i oko Valjeva i tamo zakupljuju imanja i na njima podižu i kuće ili ih privremeno obrađuju. Osobito su dobri voćari. Kad su rudnici ovog kraja bili otvoreni, Vragočani i susedni Bobovci, instiktivno su preduzimali rudarske poslove i vazda se odlikovali na ovom poslu. U selu ima ih dosta koji se bave zanatima: kovačkim, kamenjarskim, zidarskim, kačarskim i kolarskim.

IZVOR: “KOLUBARA I PODGORINA“, Ljubomir Pavlović, SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK – Knjiga osma NASELJA SRPSKIH ZEMALJA, Knjiga IV Beograd, 1907. Priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković